خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
ابزارهای ائتلاف‌شکن
با وجودی‌که شکل‌گیری این ائتلاف با اما و اگرهای بسیاری روبه‌رو است اما دیپلماسی ایران برای شکستن ائتلاف احتمالی از هم اکنون باید مدنظر باشد. در این رابطه تهران می‌تواند از چندین ابزار و مولفه بهره بگیرد که شامل ظرفیت کشورهای اروپایی، انزوای عربستان، بهره‌مندی از برگزاری انتخابات شکوهمند در ایران، رویکرد اعتدالی، استفاده از چندجانبه‌گرایی منطقه‌ای و در نهایت افزایش قدرت کشور است.
ظرفیت اروپا
اروپایی‌ها از روی کار آمدن پوپولیستی چون ترامپ اصلا خشنود نیستند؛ ترکش فعالیت گروه‌های تروریستی در خاورمیانه، کشورهای اروپایی را نیز بی‌نصیب نگذاشته و با شدت گرفتن بحران در این منطقه هر از چند گاهی نیز شاهد یک عملیات تروریستی در یکی از کشورهای اروپایی هستیم. همچنان‌که در آخرین مورد نیز دوشنبه شب عملیاتی تروریستی در سالن کنسرتی در منچستر انجام گفت که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت. از سوی دیگر کشورهای اروپایی با نگاه منصفانه‌تری مسائل منطقه را دنبال می‌کنند و کاملا آگاه هستند که چه کشورهایی در حمایت از تروریست‌ها نقش دارند. بنابراین آنها اکنون که مجددا دولت اعتدالی حسن روحانی روی کار آمده است بسیار خوش بین هستند که با استفاده از ظرفیت ایران در منطقه بتوانند گامی در جهت مهار تروریسم بردارند. باید توجه داشت که افکار عمومی غرب نسبت به اقدامات کشورهای عربی و در راس آنها عربستان بسیار بدبین هستند و در این کشورها که حقوق بشر حرف نخست را می‌زند، کشوری چون عربستان سعودی در جایگاه بسیار پایین قرار دارد. پیش‌تر ایران توانسته بود گام‌هایی را برای انزوای عربستان نزد کشورهای اروپایی بردارد اما درست زمانی که همه چیز داشت به خوبی پیش می‌رفت حادثه سفارت پیش آمد. درواقع همان وقتی که ایران برجام را به نتیجه رساند، همزمان بود با حادثه منا و تلاش‌های دیپلماتیک ایران که در این جهت در حال حرکت بود که عربستان منزوی شود و منزوی هم شده بود. کما اینکه هنوز این انزوا را در قضیه سوریه دارند. امروز دستگاه وزارت خارجه باید کاملا مراقب باشد که باز در پی یکسری مسائل داخلی و خودسری‌ها، مساله سوریه و تلاش‌های ایران برباد نرود. در موضوع یمن، منا و اعدام‌ها در عربستان در آستانه این پرسش قرار گرفته بود که آیا جایی در شورایحقوق بشر دارد یا خیر.
بهره‌مندی از برگزاری انتخابات
انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در ایران با مشارکت بالای ۷۰ درصد مردم، سیگنال‌های بسیاری را برای بدخواهان ایران ارسال کرد. حضور بیش از ۷۰ درصدی واجدین شرایط در انتخابات و انسجام و یکپارچگی در داخل کشور، این پیام را به کشورهای منطقه‌ای مخالف تهران همچون عربستان و حتی رژیم صهیونیستی صادر کرد که آنها در مقابل کشوری قرار دارند که در آن دموکراسی برقرار است و مردم پشت حکومت شان قرار دارند. همچنان‌که «رابرت فیسک» نویسنده و روزنامه‌نگار در حوزه مسائل خاورمیانه در مقاله‌ای که پس از اعلام نتایج انتخابات ایران در روزنامه «ایندیپندنت» انتشار یافت، نوشت: «مقامات سعودی از اینکه یک ایرانی خردمند در یک انتخابات آزاد به پیروزی رسیده است، به وحشت خواهند افتاد؛ انتخاباتی که تقریبا هیچ‌یک از ۵۰ دیکتاتوری که برای دیدار با ترامپ در ریاض گردهم آمده‌اند، جرأت برگزاری آن را نخواهند داشت.»
به نوشته فیسک، این یک پیروزی خوب برای دولت ایران و جمعیت عظیم جوانان آن است و یک شکست بد برای دولت ترامپ؛ زیرا مردی که توافق هسته‌ای ایران با آمریکا را امضاء کرده است و به برقراری جامعه مدنی در کشور خود باور دارد، ۵۷ درصد آراء (۵/۲۳ میلیون رای از مجموع ۴۱۱ میلیون رای) را از آن خود ساخت. بنابراین امروز برگزاری انتخابات پرشور و حداکثری در ایران همچون یک برگ برنده در برابر هرگونه ائتلاف علیه ایران خواهد بود و پرستیژ ایران را نزد کشورهای منطقه که اغلب با دیکتاتوری محض اداره می‌شوند بسیار بالا برده است.در این میان روی کار آمدن حسن روحانی به‌عنوان یک سیاستمدار اعتدال‌گرا را نیز می‌توان فرصتی برای بهبود اوضاع منطقه‌ای ایران و همچنین شکستن فضاهای ایران هراسی تلقی کرد.
چندجانبه‌گرایی
گزینه دیگری که ایران می‌تواند برای شکستن هرگونه ائتلاف احتمالی علیه کشور به‌کار گیرد، روی آوردن به چندجانبه‌گرایی است. پیش از این نیز تهران دریافته بود برای کسب حداکثر منافع نباید تمام تخم مرغ‌هایش را در سبد یک کشور قرار دهد اما امروز این سیاست چندجانبه‌گرایی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. عربستان تا به امروز موفق شده است اغلب کشورهای عربی و سنی را در جبهه خود قرار دهد اما وزن بسیاری از این کشورهای عربی ناچیز است. در این بین اگر تهران بخواهد سیاست چندجانبه‌گرایی را در مقابل کشورهای عربی در پیش بگیرد مهم‌ترین گزینه‌ای که در مقابل خود دارد، محور مقاومت است. این محور مقاومت سطوح مختلفی را شامل می‌شود؛ از دولت‌های سوریه و عراق گرفته تا بازیگران فرودولتی چون حزب‌الله و دیگر گروه‌های مقاومتی. قهرمان‌پور معتقد است که اگر به پیشینه همکاری‌های محور مقاومت نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که این محور می‌تواند در جلوگیری از شکل‌گیری ائتلاف عربی موفق باشد چرا که شرایط ساختاری برای شکل دادن به ائتلاف یا ناتوی عربی اکنون فراهم نیست. این در حالی است که محور مقاومت سال‌هاست شکل گرفته و فعال است. در واقع مقابله با تهدیدات چنین ائتلاف فرضی، کار سخت و دشواری نخواهد بود. از سوی دیگر ایران می‌تواند روابط خود را با سه کشور معتدل‌تر منطقه از جمله عمان، کویت و قطر گسترش دهد و به سمت تنش زدایی با آنان پیش برود تا بتواند شکافی عمیق در ائتلاف عربی-آمریکایی ایجاد کند.
گزارش از سعیده فهری
