تعریف بنگاه های کوچک و متوسط در ایران از سازمانی به سازمان دیگر فرق میکند. ارگانها و سازمانهای مختلف هر یک بنا به مقتضیات کاری خود به تعریف و تقسیمبندی بنگاهها از حیث بزرگی، کوچکی و متوسطی پرداختهاند.
بر اساس تعریف وزارت صنعت، معدن وتجارت و وزارت جهاد کشاورزی، بنگاههای کوچک و متوسط، واحدهای صنعتی و خدماتی هستند که کمتر از ۵۰ نفر کارکن دارند.
مرکز آمار ایران، کسب و کارها را به چهار گروه طبقهبندی کرده است: کسب و کارهای ۹ـ۱ کارگر، ۴۹ـ۱۰ کارگر، ۹۹ـ۵۰ کارگر و بیش از ۱۰۰ کارگر.
بنا به تازهترین تعریف سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی، صنایع کوچک به صنایعی گفته میشود که تعداد شاغلان آنها بین ۵ تا ۵۰ نفر باشد و صنایع بزرگ ، صنایعی میباشند که تعداد شاغلان بیش از ۵۰ نفر داشته باشند.
در آییننامه اجرایی گسترش بنگاههای کوچک و زود بازده که در سال ۱۳۸۴ تصویب شد و مسئولیت اجرایی آن بر عهده سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی است، به واحدهای تولیدی (کالا و خدمات) کمتر از ۵۰ نفر کارکن، بنگاه کوچک اطلاق میشود و فقط این بنگاهها مشمول مفاد آییننامه می شوند.
آنچه که اداره آمار بانک مرکزی به عنوان طبقهبندی واحدهای صنعتی در نظر میگیرد بدین صورت است که واحدهای با کمتر از ۱۰ نفر کارکن “خرد”، ۱۰ تا ۴۹ نفر کارکن “کوچک”، ۵۰ تا ۹۹ نفر کارکن “متوسط” و بالاتر از ۱۰۰ نفر کارکن “بزرگ” نامیده میشوند.
در دو دهه اخیر وحدت بازارها و افزایش آگاهی مصرف کنندگان موجب تغییر در ساختار تقاضا شده و از آنجا که صنایع بزرگ به سبب ساختار خود انعطاف لازم را در جوابگویی به تنوع طلبی مصرف کنندگان ندارد زمینه رشد صنایع کوچک بیش از پیش فراهم شده است.
نکته قابل توجه این است که بهرهوری در صنایع کوچک بیشتر از صنایع متوسط و در صنایع متوسط بیشتر از صنایع بزرگ است.
با توجه به اهمیت و جایگاه این موضوع در شرایط اقتصادی کنونی صنایع کوچک و متوسط با اشتغال کمتر از ۵۰۰ نفر در کشورهایی نظیر ایتالیا ژاپن و فرانسه ۷۰ الی ۸۰ درصد از اشتغال صنعتی را دربر میگیرد.