خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
روزگاری نه چندان دور استخدام در شرکت‌های خودروسازی، فرقی نمی‌کرد چه بخشی باشد، به این معنا بود که فرد استخدام شده نانش در روغن است و آینده کاری‌اش تضمین شده؛ اما استخدام‌های بی‌رویه آن روزها در خودروسازی‌ها، اکنون این شرکت‌ها را با معضل نیروی کار مازاد روبه‌رو کرده است.
در ارتباط با اشتغال در صنعت خودرو آمار تقریبی وجود دارد که هرسال از سوی انجمن خودروسازان ایران منتشر می‌شود. براساس آخرین آمار این انجمن که در آذر سال گذشته منتشر شده، حدود ۷۷۰هزار نفر به‌طور مستقیم در بخش تولید قطعه و خودرو مشغول به فعالیت هستند که در این بین ۱۲۲هزار نفر در خودروسازی‌ها، ۲۶۵هزار نفر در شرکت‌های قطعه‌سازی، ۳هزار نفر در کاربری‌سازان و ۳۸۰هزار نفر در بخش مواد اولیه (واسط) ساعات کاری خود را سپری می‌کنند. این آمار در ارتباط با بخش تولید است که اگر اشتغال مستقیم در خدمات را به آن اضافه کنیم ( نمایندگان مجاز فروش، خدمات پس از فروش، لجستیک و خدمات) این عدد به ۸۸۵هزار نفر می‌رسد. اگرچه در این گزارش میزان اشتغال غیرمستقیم عنوان نشده اما براساس اعلام انجمن جهانی خودروسازان به ازای هر شاغل مستقیم، ۵ شاغل غیرمستقیم در خدمت صنعت خودرو هستند که با ضرب این اعداد در یکدیگر در مجموع اشتغال ۴ میلیون و ۴۲۵هزار نفری به‌دست می‌آید. موضوع اشتغال نیروی آزاد در شرکت‌های خودروسازی و موانع قانونی برای تعدیل این نیروها، هزینه‌های سربار خودروسازان را افزایش داده است. از سویی دیگر هنگامی‌که کاهش تیراژ تولید به چالشی دیگر برای خودروسازان تبدیل شود، وجود نیروهای مازاد و پرداخت حقوق این نیروهای‌انسانی بیشتر خودنمایی کرده و دست خودروسازان را برای کاهش قیمت خودرو کوتاه‌تر می‌کند.
افزایش تیراژ تولید
آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، آمار دقیقی از میزان اشتغال مستقیم در شرکت‌های خودروسازی وجود ندارد زیرا اعداد اعلام شده از سوی انجمن خودروسازان با آنچه کارشناسان و فعالان صنعت خودرو اعلام می‌کنند، اختلاف ناچیزی دارد. از طرف دیگر آمار دقیقی درباره سهم ۲ شرکت بزرگ خودروسازی کشور از میزان اشتغال مستقیم ارائه نشد. اما آن‌طور که مشاور انجمن خودروسازان می‌گوید حدود ۱۲۲هزار نفر به صورت مستقیم در بخش تولید شرکت‌های خودروسازی کشور مشغول به فعالیت هستند که در این بین حدود ۴۰هزار نفر در گروه صنعتی ایران‌خودرو و ۲۵هزار نفر در گروه خودروسازی سایپا فعالیت دارند. داود میرخانی رشتی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به سهم ۵۰ درصدی ایران‌خودرو و سایپا در اشتغال مستقیم اظهار می‌کند: در حال‌حاضر حدود ۲۸ شرکت خودروسازی در کشور مشغول به فعالیت هستند که با کسر شاغلان در ۲ خودروسازی بزرگ کشور، حدود نیمی از نیروهای‌انسانی شاغل در خودروسازی‌ها به صورت مستقیم در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند. همان‌طور که در ابتدای گزارش اشاره شد، خودروسازان با معضلی جدی به نام نیروی مازاد روبه‌رو هستند که باید در این‌باره چاره‌اندیشی کنند. میرخانی رشتی معتقد است اگرچه در صنعت خودرو چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم نیروهای مازاد مشغول به فعالیت هستند و براساس قانون خودروسازان اجازه تعدیل نیرو ندارند، اما تعداد این نیروها به‌طور خودکار کاسته خواهد شد. برای نمونه سالانه برخی از این افراد بازنشسته می‌شوند و از سویی دیگر خودروسازان با کاهش تعداد استخدامی‌ها به وضعیت عادی باز می‌گردند. علاوه بر آن، هنگامی‌که تیراژ تولید خودروسازان بیشتر شود به همان اندازه از نیروهای انسانی استفاده بهینه شده و تعداد نیروهای مازاد نیز کمتر می‌شود. در نگاه کلی افزایش تیراژ تولید به راهکاری کاربردی برای کاهش هزینه سربار ناشی از نیروهای مازاد در شرکت‌های خودروسازی تبدیل می‌شود اما با طرح این راهکار باید به این مسئله توجه شود که افزایش تیراژ بدون بازارسازی و برنامه‌های صادراتی تنها انبار خودروسازان را پر می‌کند و چاله‌ای عمیق پیش‌روی آنها می‌گشاید. در ارتباط با میزان تیراژ نیز همواره موضوع تیراژ اقتصادی مطرح است. به گفته مدیرعامل پیشین ایران‌خودرو، اگر تیراژ تولید به حدود ۵۰۰دستگاه‌خودرو در روز برسد، تیراژ تولید برای یک خودروساز دیگر اقتصادی نخواهد بود؛ تیراژی که خودروسازان داخلی در برخی از روزهای سال آن را تجربه کرده‌اند. براساس سخنان میرخانی رشتی تولید خودرو در کشور نسبت به سال گذشته در وضعیت بهتری قرار دارد و خودروسازان روزانه حدود ۵هزار خودرو تولید می‌کنند که البته این عدد قابل تغییر بوده و ثابت نیست زیرا تیراژ تولید با میزان تقاضا ارتباط مستقیم دارد. وی در ارتباط با تناسب تیراژ تولید سالانه به ازای هر یک از کارکنان شرکت‌های خودروسازی داخلی در مقایسه با شرکت‌های خارجی می‌گوید: اعداد مختلفی که در ارتباط با سهم هر یک از کارکنان در تیراژ تولید خودروسازان خارجی منتشر می‌شود قابل اتکا نیست زیرا تعیین این اعداد به میزان داخلی‌سازی یا بهره‌گیری از نیروهای خارجی وابسته است. برای آگاهی از سهم هر یک از کارکنان شرکت‌های خودروسازی در تعداد خودروهای تولید باید تیراژ تولید بر تعداد نیروی انسانی تقسیم شود. برای مثال اگر تولید سالانه ایران‌خودرو ۶۰۰هزار خودرو باشد با اشتغال ۴۰هزار نفری، سهم هر یک از کارکنان از مجموع تولید حدود ۱۵ دستگاه خودرو خواهد بود.
