خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
آدامس از آن دست تنقلات صنعتی است که ریشه سنتی در ایران دارد. جویدن صمغ خوراکی از سال‌های دور در میان ایرانی‌ها رایج بوده است اما تولید صنعتی آدامس در ایران سابقه بیش از ۵۰ ساله دارد و همچنان نام آدامس «خروس‌نشان» و «شیک» با عطر و طعم‌های نعنایی، دارچینی و… تداعی‌کننده روزگار رونق تولید و فروش آدامس ایرانی است
آدامس از آن دست تنقلات صنعتی است که ریشه سنتی در ایران دارد. جویدن صمغ خوراکی از سال‌های دور در میان ایرانی‌ها رایج بوده است اما تولید صنعتی آدامس در ایران سابقه بیش از ۵۰ ساله دارد و همچنان نام آدامس «خروس‌نشان» و «شیک» با عطر و طعم‌های نعنایی، دارچینی و… تداعی‌کننده روزگار رونق تولید و فروش آدامس ایرانی است. با این حال، کارشناسان معتقدند غفلت از برندسازی و تغییر فناوری و تنوع محصول باعث روی‌آوری مصرف‌کنندگان به خرید نمونه خارجی این محصول شده است. این در حالی است که بر اساس آمارهای گمرک، در ۳ ماه نخست امسال ۴۵۳ تن آدامس ایران به ارزش ۲ میلیون و ۱۸۰ هزار دلار از ایران صادر شده است. مشتریان آدامس ایرانی در این مدت افغانستان، ارمنستان، امارات متحده عربی، انگلستان، بحرین، پاکستان، تانزانیا، ساحل عاج، عراق، عمان، قطر، کنیا، کویت و هلند بوده‌اند. برخی دیگر از کارشناسان نوسان‌های نرخ ارز را فرصتی برای کنار زدن رقیبان آدامس ایرانی در بازار داخلی می‌دانند که باعث رشد تولید این خوراکی نوستالوژیک خواهد شد. بررسی آمارهای گمرک نشان می‌دهد تعداد کشورهایی که بازار صادرات آدامس ایران هستند در امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. به عبارت دیگر، تعداد کشورهایی که آدامس ایرانی به آنها صادر شده، از ۱۳ کشور در بهار سال گذشته به ۱۴ کشور در ۳ ماه نخست امسال رسیده است. گذری بر بازار نشان می‌دهد که انواع گوناگونی از آدامس‌های گران‌قیمت به طور قاچاق وارد شده و حتی نمونه‌های تقلبی آنها نیز به فراوانی وارد بازار شده است. این در حالی است که به گفته کارشناسان، افزایش نرخ ارز مهم‌ترین عامل برای روی‌آوری مصرف‌کنندگان به آدامس‌های ایرانی خواهد شد و این فرصتی برای تولیدکنندگان است تا بتوانند رونق گذشته خود را به دست آورند. آدامس خروس‌نشان ایرانی به عنوان یک نشان قدیمی در دهه ۳۰ تولید خود را آغاز کرد و تا حدی قدرت گرفت که تولید مشابه آن در چین نیز خبرساز شد به طوری که آدامس خروس‌نشان با طعم دارچینی در بازار رواج پیدا کرد و مسئولان ورود آن را قاچاق اعلام کردند زیرا تولید آدامس خروس‌نشان از دهه ۷۰ متوقف و دانشگاه سوره جایگزین کارخانه تولید آدامس خروس‌نشان در تهران شده بود. اکنون تعداد تولیدکنندگان آدامس داخلی کمتر از تعداد انگشتان یک دست می‌شود و بقیه به صورت محلی و صنفی مشغول به کار هستند، به همین دلیل صنعت یادشده با توجه به ناسالم بودن فضای رقابتی، آسیب‌پذیر شده و در پاره‌ای از موارد سهم بازار در اختیار محصولات دیگر قرار گرفته است. در دنیا نیز شاید کمتر از ۱۰ کارخانه مطرح و بزرگ تولیدکننده آدامس داریم اما سهم بازار این تولیدکنندگان نزدیک به ۷۰ درصد کل بازار بین‌المللی است زیرا برندهای متفاوتی را روانه بازارهای هدف‌شان می‌کنند.
ضعف برندسازی آدامس ایرانی با این حال، برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که پیشینه تولید آدامس در ایران بیش از ۵۰ سال است و تکنیک و مارکتی نیست که تولید ایرانی از آن بی‌بهره باشد. از این رو، توجه به برندسازی و تنوع محصول می‌تواند تولید داخلی آدامس ایرانی را در بازارهای داخلی و کشورهای همسایه توسعه دهد. محمدرضا مرتضوی، رییس خانه صنعت ومعدن استان تهران در گفت‌وگو با «گسترش صنعت» اظهار کرد: تولیدکنندگان آدامس ایرانی نتوانسته‌اند نام و نشان تجاری خود را مطرح کنند. در واقع، برندسازی قوی در این بخش از صنایع غذایی انجام نشده است. وی ادامه داد: پس از برندسازی نکته اساسی که می‌توان از آن به عنوان ویترین برند یاد کرد، مربوط به موضوع بسته‌بندی و استفاده از تجهیزات و دستگاه‌های مدرن امروزی است زیرا طراحی بسته‌بندی‌های مختلف می‌تواند در تعیین سهم بازار برندها کاملا مفید باشد. به عنوان مثال، امروز بسته‌بندی‌های ورقه‌ای یکی از پرمخاطب‌ترین انواع بسته‌بندی است زیرا علاوه‌بر ابعاد مناسب از نظر طول ماندگاری و همچنین بهداشتی بودن بسته‌بندی پس از مصرف مورد تایید مخاطبان قرار گرفته است. دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به شیک و خروس‌نشان به عنوان نام‌های قدیمی تولید آدامس در ایران، تصریح کرد: قبل از انقلاب آدامس‌های شیک، خروس‌نشان و گروه صنعتی مینو در تولید آدامس موفق بودند اما این نام‌های تجاری برای ماندگاری در بازار و ادامه تولید به توجه بیشتر به تنوع محصولات نیاز داشت. مرتضوی تاکید کرد: با توجه به بازار ۸۰ میلیون نفری ایران و بازار ۲۰۰ میلیون نفری کشورهای CIS باید تولیدکنندگان داخلی آدامس به تولید تحت لیسانس برندهای خارجی موفق روی‌آورند تا بتوانند تولید موفق و حضور در بازار سودآور داشته باشند. عضو کانون صنایع غذایی ایران افزود: سرمایه‌گذاری دوباره روی برندهای قدیمی نیز می‌تواند در صورت تنوع‌بخشی به تولید در بازار نیز موثر باشد زیرا جویدن آدامس یک عادت است و یادآوری نام‌های موفق در ذهن مصرف‌کننده عامل اصلی در رشد تولید و توسعه بازار به شمار می‌رود. مرتضوی گفت: گرانی ارز نیز فرصتی برای خودنمایی آدامس‌های داخلی در بازار و کنار زدن رقیبان خارجی است و تولیدکنندگان باید در تولید آدامس‌های باکیفیت و بدون قند از فرصت به‌دست آمده استفاده کنند. سخن آخر تولید آدامس خروس‌نشان در سال ۱۳۳۵ شروع شد اما خروس‌نشان، نخستین تولیدکننده آدامس در ایران نبود بلکه قبل از آن، آدامس‌های «طوطی‌نشان» و «طاووس‌نشان» در ایران وجود داشتند که پس از حضور آدامس «خروس‌نشان»، جایگاه خود را از دست دادند و از بازار خداحافظی کردند. این کارخانه متعلق به یکی از هموطنان کلیمی بود و اتقاقا صاحب کارخانه آدامس طوطی، آقای موسی کهن‌زاده نیز یک سرمایه‌گذار هموطن کلیمی بود ولی کارخانه آدامس خروس‌نشان بعد از انقلاب مصادره و به بنیاد مستضعفان و جانبازان واگذار شد اما همچنان به تولید خود ادامه می‌داد تا اینکه در سال ۱۳۷۱ کارخانه خروس‌نشان در قالب برنامه‌های خصوصی‌سازی واگذار شد. با این حال، در سال ۹۵ آدامس خروس‌نشان با طعم دارچین در بازار ایران فروخته شد که رهگیری آن نشان داد این کالا در چین تولید شده و به دلیل جایگاه محبوب آن در ایران فروخته شده است.
