کشورهای مستقل همسود که با نام اختصاری CISشناخته میشوند، مجموعهای از کشورهای روسیه، اوکراین، آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس و گرجستان هستند که در طول چند سال گذشته و به دلیل کنشهای سیاسی کشورهای منطقه فعالیت آنان به میزان چشمگیری کاهش یافته است.
به نقل از گسترش صمت: این روند نزولی فعالیتها تا جایی پیش رفته که برخی از کشورها مانند گرجستان، قزاقستان و اوکراین از عضویت در این اتحادیه انصراف داده و ترکمنستان نیز هیچ فعالیتی در راستای اهداف این اتحادیه انجام نمیدهد بهطوریکه در عمل اتحادیه CIS مفهوم خود را از دست داده و مجموعه همکاری اعضای آنان تنها در سطح دیپلماتیک ادامه دارد.
با وجود این، کشورهای عضو، به عضویت سازمانهای دیگری ازجمله سازمان همکاریهای شانگهای درآمدهاند و همکاریهای بینالمللی خود را در این مجموعه و سایر مجموعههای مشابه به سرانجام میرسانند. یکی از ویژگیهای اقتصادی مشترک کشورهای عضو اتحادیه CIS توانمندی آنان در زمینه انرژی، توسعه ترانزیت در کریدور شمال به جنوب و کریدور شرق به غرب است که در این منطقه با یکدیگر تلاقی دارند. در این میان شاید نگاهی تفکیک شده به توسعه اقتصادی و زمینههای فعالیت صنعتی کشورهای عضو این اتحادیه نیمهتعطیل بتواند محورها و دلایل افزایش همکاریهای بینالمللی را مشخص کند.
تاجیکستان، دروازه ورود به CIS
کارشناسان از کشور تاجیکستان به عنوان دروازه ورودی این اتحادیه نام میبرند که نقش مهمی در تسریع و جذب بازارهای هدف کشورهای همسود دارد. این کشور یکی از مراکز عمده تولید برق در دوره اتحاد جماهیر شوروی بود، علاوه بر این، انرژی آبی یکی از مزیتهای قابل رقابت در تاجیکستان است، به طوری که میتواند زمینهساز رشد صنایع نساجی به ویژه در بحث رشد مراکز کشت پنبه، کارخانههای ریسندگی، بافندگی و فرآوری پنبه شود. هرچند که عمده فعالیت بخش صنعت تاجیکستان در بخش نیروگاههای برق و کارخانههای آلومینیوم گسترده شده، اما نباید از این نکته غافل شد که جغرافیای کوهستانی تاجیکستان سبب شده رشد این کشور در زمینه صنعت محدود شود و در بخش معدن گسترش یابد.
در میان کشورهای این اتحادیه، ازبکستان از نظر پهناوری رتبه پنجم و از لحاظ جمعیت دارای رتبه سوم است. این کشور را باید یکی از کشورهایی دانست که در مسیر توسعه قرار گرفته و با کمک نیروی انسانی فعال و آموزشدیده و مواد اولیه مناسب و ارزان درصدد دستیابی به برنامههای تعیینشده اقتصادی خود پیش میرود. ازبکستان در صنایع سنگین مانند مونتاژ ماشین، صنایع هواپیمایی و همچنین صنعت سبک مانند بافندگی فعالیتهای جدی دارد و شاید به همین دلیل است که میزان بیکاری در این کشور بهطور تقریبی به صفر تمایل دارد.