سوآپ نفت بین ایران و عراق از جمله برنامههایی است که در ماههای گذشته مطرح شده و دو کشور برای اجرای آن در حال برنامهریزی هستند.
ایران و عراق در نظر دارند با سوآپ روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت برای رسیدن به سوآپ ۲۵۰ هزار بشکهاینفت در مدت مشابه برنامهریزی کنند. به گزارش صمت، قرار است ایران از مرز کرمانشاه روزانه ۶۰۰ هزار بشکه نفت از کرکوک تحویل گرفته و مشابه آن نفت را از مرز خوزستان به بصره صادر کند. به گفته مقامات دو کشور، سوآپ ۶۰۰ هزار بشکه نفت در روز هدف اصلی هیچیک از دو طرف نبوده و قرار است این قرارداد به حجم ۲۵۰ هزار بشکه نفت در روز برسد. آنچه مطرح شده مبنی بر این است که سوآپ اولیه طرح آزمایشی بوده و بر این اساس از طریق حملونقل زمینی انجام میشود. اگر در آینده ظرفیتی برای افزایش این طرح به وجود آمد و زمینههای اقتصادی و فنی آن پاسخگوی افزایش بود، باید برای انتقال حجم بیشتر از خطوط انتقال استفاده شود. چندی پیش در جریان سوآپ نفت ایران و کرکوک، وزیر نفت عراق اظهار کرد: قراردادی که برای سوآپ حداکثر روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت تولید شده در میدان نفتی کرکوک با شرکت نفت ایران منعقد شده برای مدت یک سال است و میتواند تمدید شود. پایگاه اطلاعرسانی دولت در این زمینه به نقل از رویترز، نوشت: براساس این توافق که بین دو کشور به امضا رسید، ایران به همان میزان و کیفیت نفت را که از کرکوک دریافت میکند، به بندرهای جنوبی عراق تحویل خواهد داد.
تحویل روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت به پالایشگاه کرمانشاه
جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق در حاشیه نشست وزیران نفت عرب در شهر کویت به خبرنگاران گفت: مدت این توافق یک سال است و پس از آن ما درباره تمدید کردن یا نکردن آن تصمیم خواهیم
گرفت. این توافق به عراق اجازه میدهد فروش نفت کرکوک را که از زمان بازپسگیری کنترل میدانهای نفتی شمال از سوی ارتش از نیروهای کرد در اکتبر متوقف شده است، از سر بگیرد. روزانه بین ۳۰ تا ۶۰ هزار بشکه نفت کرکوک با تانکر به منطقه مرزی کرمانشاه که ایران در آنجا یک پالایشگاه دارد، تحویل داده خواهد شد. اللعیبی همچنین افزود: ساخت یک خط لوله از کرکوک به بندر سیهان ترکیه یک سال به طول خواهد انجامید. این خط لوله جایگزین خط لوله قدیمی و آسیبدیده کرکوک سیهان خواهد شد و از شهر بایجی آغاز شده و تا منطقه مرزی فیشخائور با ترکیه امتداد پیدا میکند. بخشی که خط لوله کرکوک– سیهان از آن عبور میکند در سال ۲۰۱۴ میلادی به تصرف گروه تروریستی داعش درآمد و پس از آن از سوی نیروهای عراقی در دو سال گذشته بازپس گرفته شد. وزیر نفت عراق همچنین گفت قصد دارد پنجشنبه به همراه یکی از مدیران بلندپایه شرکت «BP» از میدان نفتی کرکوک دیدار کند تا توافق امضا شده با این شرکت نفتی انگلیسی را فعال کند و این شرکت به بغداد کمک کند کاهش چشمگیر تولید از کرکوک را متوقف کرده و تولیدش را به سطح بالاتری افزایش دهد. اللعیبی گفت: ما با شرکت BP برای ارزیابی میدان نفتی کرکوک به منظور افزایش تولید و بالا بردن ذخایرمان تفاهمنامه داریم. عراق از شرکت BP درخواست کرده به افزایش تولید از میدان نفتی کرکوک به بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در روز کمک کند. براساس اعلام BP، کرکوک یکی از بزرگترین و قدیمیترین میدانهای نفتی خاورمیانه است و برآورد میشود حدود ۹ میلیارد بشکه ذخایر نفت قابل استخراج دارد. شرکت BP در گذشته به شرکت دولتی نفت شمال کمکهای فنی کرده بود تا به توسعه دوباره میدان کرکوک کمک کند.
انتقال ۲۵۰ هزار بشکه نفت
براساس گفتههای جباراللعیبی و آنچه از سوی ایران اعلام شده، به نظر میرسد سوآپ ۶۰ هزار بشکه نفت در روز بهطور آزمایشی (پایلوت) خواهد بود. دو کشور قصد دارند سطح همکاری را در این زمینه به روزانه ۲۵۰ هزار بشکه برسانند. آنچه در این زمینه اهمیت دارد این است که ۶۰ هزار بشکه در روز را میتوان با استفاده از شبکه حملونقل زمینی اجرایی کرد، اما اگر قرار باشد سطح همکاری به ۲۵۰ هزار بشکه در روز برسد باید برای ساخت خط انتقال اقدامات جدیتری انجام دهند. صمت برای پیگیری وضعیت سوآپ ۲۵۰ هزار بشکه نفت در روز پرسشی را با علیرضا صادقآبادی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران مطرح کرد.
برنامهریزی برای سوآپ ۲۵۰ هزار بشکه نفت
صادقآبادی به این پرسش که چه برنامهای برای افزایش حجم سوآپ در نظر گرفتهاید، به صمت پاسخ داد: برنامهای که اکنون برای این کار در نظر گرفته شده، حملونقل زمینی نفت است.
اکنون روزانه ۶۰ هزار بشکه نفت از عراق به ایران میآید. همچنین نفتی با کیفیت مشابه به همین اندازه از جنوب ایران به جنوب عراق صادر میشود. این شیوهای است که اکنون برای تامین نفت در ایران و عراق در نظر گرفته شده است. معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه میزان کنونی بسیار کمتر از نیاز واقعی دو کشور است، توضیح داد: این برنامه اکنون بهطور آزمایشی (پایلوت) اجرا میشود.
در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد و دو کشور زیرساختهای لازم برای استفاده از نفت یکدیگر را داشته باشند، حجم نفت مبادله شده افزایش خواهد یافت. وی درباره افزایش حجم مبادلات نفتی بین ایران و عراق این گونه گفت: این حجم را تا ۲۵۰ هزار بشکه در روز میتوان افزایش داد. دو کشور نیز برای دستیابی به این حجم انتقال برنامهریزیهایی دارند، اما این موضوع وابسته به این است که ارزیابیها از طرح آزمایشی تامین نفت دو طرفه مثبت باشد.
امنیت خط لوله برعهده عراق است
صادقآبادی در پاسخ به این پرسش که خط انتقال نفت نیاز به امنیت دارد و با احتساب شرایط اقلیم کردستان این موضوع را چگونه ارزیابی میکنید، گفت: موضوع اقلیم کردستان به طرف عراقی مربوط میشود و قرار است با استفاده از سامانههای ایمنی، امنیت خط انتقال تامین شود. با این حال آنچه برای طرف ایرانی اهمیت دارد این است که نفت مورد نیاز را در خاک ایران تحویل گرفته و مشابه و برابر آن در مرزهای جنوبی به طرف عراقی نفت تحویل داد شود. در جریان این انتقال آنچه در خاک عراق اتفاق میافتد به طرف عراقی مربوط میشود. وی همچنین افزود: درگیریها در منطقه اقلیم کردستان است و خط انتقال از اقلیم عبور نمیکند.عراق در اینباره میتواند امنیت خط را تامین کند و مشکلی هم وجود ندارد. باید در نظر داشت کرکوک اکنون جدا از اقلیم کردستان است و این موضوع نیز به امنیت خط کمک میکند. با این حال همه چیز وابسته به این است که انتقال ۶۰ هزار بشکه در روز با مشکلی روبهرو نشود تا ظرفیتهایی برای ایجاد خط انتقال نیز به وجود آید.