او افزود: در نتیجه بانکهای ما اگر در واقع تسهیلاتدهی میکردند یا منابع خود را در بازارهای دارایی سرمایهگذاری میکردند، در نتیجه میتوانستند بازدهی داشته باشند که از پس ایفای تعهداتشان برآیند. در حال حاضر این رابطه برقرار نیست. در حال حاضر نرخ تورم با سرعت قابل توجهی در حال کاهش یافتن است، البته این موضوع که تورم با این سرعت کاهش یابد، خود نیاز به بررسی دارد، اما به هر حال، این اتفاق رخ داده و ادامه یافته است.
ابراهیمی گفت: در این وضعیت بحث این است که بانکها آیا میتوانند منابع خودشان را که قبلاً مدیریت کردند، در شرایط کنونی نیز مدیریت کنند. آیا میتوانند منابعی را که قبلاً از سایر بازارها دریافت میکردند، بازهم دریافت کنند؟ آیا پاسخگوی سپردههایی که در حال حاضر تغییر کرده هستند؟ طبیعتاً در بازار مسکن که بازدهیاش منفی است، نمیتواند بازدهی مناسبی برای منابع بانکها باشد و این رویه نیز باید تغییر کند و بانکها محلهای جدیدی برای منابعشان پیدا کنند.
او افزود: به همین ترتیب برای تسهیلاتدهی، خیلی از صنایع ممکن است بازدهی قبلی را نداشته باشند و بانکها ترکیب وامدهیشان را تغییر دهند. اما باید در مجموع تاکید کرد که هدف کاهش نرخ سود بانکی این است که سرانجام منابع بانکهای ما به سمت بخش تولید هدایت شود. که این هم مستلزم این است که بانکهای ما احساس آرامش کنند و حس کنند که در معرض ورشکستگی قرار نمیگیرند.
استاد پژوهشکده پولی و بانکی در ادامه بیان کرد: در این خصوص باید نکته دیگری را نیز در نظر بگیریم که نرخها نباید چندگانه باشد، زیرا بانکهایی که به صورت رسمی وجود دارند و در کشور ما فعالیت میکنند زیر نظر بانک مرکزی نرخهای سود را تعدیل میکنند. ولی موسساتی وجود دارند که اصطلاحاً به آنها غیرمجاز گفته میشود که نرخ سودشان بالاتر است و ممکن است منابع بخش خصوصی از بانکهای ما خارج شود و وارد این موسسات شود.
او در رابطه با این موضوع که نباید نرخهای چندگانه در نظام بانکی وجود داشته باشد، این در حالی است که در دیگر کشورها، شیوه نرخگذاری یکسان برای نرخ سود سپرده و تسهیلات وجود ندارد و حتی از آن به عنوان تبانی یاد میشود. گفت: یکی از ویژگیهای دورههای گذار در هر اقتصادی این است که مردم آشنا میشوند که سپردهگذاری در یک موسسه غیرمجاز بانکی خطری دارد و بیشترین خطر آن ورشکسته شدن آن موسسه است.
ابراهیمی افزود: باید ارزیابی کنند که این خطر با بازدهی آن چه رابطهای دارد و در مجموع آیا برای سپردهگذاری قابل اعتماد است یا خیر. به این ترتیب در اقتصادی که با ثبات شده و مردم نیز این تجربه را دارند، این روند میتواند صحیح باشد. اما ما این وضعیت را خیلی تجربه نکردهایم. در سالهای اخیر چند موسسه غیرمجاز نیز ورشکسته شدند و مردم نتیجه این سپردهگذاری را مشاهده کردند. این تجربه تلخ در حافظه تاریخی ملت باقی میماند، اما بحث این است که باید دید مردم در خصوص برخورد با این موسسات چقدر آگاهی کسب میکنند.
او گفت: در حال حاضر فدرالرزرو از عملیات بازار باز استفاده میکند، این کار را انجام میدهند، زیرا ابزار مورد نظر را برای این کار دارد، اما بانک مرکزی ایران چنین کاری را انجام نمیداده است. از سوی دیگر، باید این نکته را در نظر گرفت که ما هیچوقت سابقه تاریخی این را هم نداشتیم که نرخ تورم به این سرعت کاهش پیدا کند.