کشت و صنعتها، صنایعی هستند که در کنار کشت با مقیاس بزرگ، به تبدیل محصولات زراعی به مواد غذایی میپردازند. ایده تشکیل چنین صنعتی از کجا آمده است؟
همیشه جدالی بین زارعین و صنعتگران یا صنایع تبدیلی وجود داشته و دارد. زارعین در تمام دنیا معتقدند که حاصل دسترنج آنها را صنایع تبدیلی با قیمت کم میخرند، ارزش افزوده زیادی ایجاد میکنند و این دسترنج در نهایت تبدیل به سود برای این صنایع میشود. در واقع آنچه مقایسه میشود، قیمت فروش محصول به صنایع تبدیلی و قیمت نهایی فرآورده غذایی در بازار است. صنایع تبدیلی هم همیشه مشکلات خود را دارند. زراعت در یک دوره کوتاه و مشخص به بازدهی میرسد. مثلا در خوزستان، باید در مدت ۱۰ یا ۱۵ روز محصولات کشاورزی جمعآوری و دپو شود تا در طول یکسال فرآیند روی آن انجام شود. در واقع صنایع تبدیلی باید کل محصول مورد نیاز یکسال را در ۱۰ روز خریداری کند و این مستلزم تزریق پول زیادی به چرخه است. بهطور مثال، کارخانهیی که مصرف روزانه مواد اولیهاش ۱۰۰ یا ۲۰۰ تن است، در سال به ۶۰هزار تن ماده خام نیاز دارد و باید این ۶۰هزارتن را یکجا بخرد تا در طول سال ذره ذره مصرف کند. این یک عملیات بزرگ اقتصادی است که نیاز به حجم بزرگی از ثروت دارد.
این اختلاف منجر به آن شد که در بسیاری از نقاط دنیا در دهههای ۳۰ تا ۵۰ میلادی، زارعین در کنار هم دست به تشکیل تعاونیهایی زنند که انبارها و کارخانههای خود را داشت. تعاونیهایی که میتوانست حداکثر ارزش افزوده را تولید و درآمد آن را نصیب کشاورز کند. بنابراین کشت و صنعتها در زمینهایی که امکان کشت وسیع در آنها وجود داشت، شکل گرفتند.
آیا وجود کشت و صنعتها میتواند به روند توسعه روستایی کمک کند؟
زراعت هنگامی که با فعالیت صنعتی و تبدیل کالا به محصول نهایی ترکیب شود، میتواند سود را درون مجموعه نگاه دارد. کشت گوجه فرنگی و تولید رب، هرکدام حاشیه سود مجزایی دارد. در یک کشت و صنعت، سود حاصل از هر دو فعالیت نصیب زارعین میشود و زارعین همان روستاییان هستند. یعنی وجود کشت و صنعت، میتواند شرایطی را فراهم آورد که در روستا سرمایه بیشتری برای توسعه روستاها و آبادانی این مناطق وجود داشته باشد.
میتوان گفت که کشت و صنعتها مترادف تعاونیهای زراعی هستند؟
تا حدودی بله. اما باید به این موضوع توجه داشت که کشت وسیع مرتبط با نحوه مالکیت نیست. ممکن است قطعه زمینها ۱۰ هکتار باشند، اما تمام مالکین در کنار هم یک نوع محصول خاص و مشترک، بهطور مثال کلزا بکارند. این مساله در سایر نقاط جهان دیده میشود.