خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
درحالی که استخراج معادن نزدیک به سطح زمین رو به اتمام است، انسان به‌دنبال منابع دیگری برای تامین نیاز خود به مواد معدنی می‌گردد. جست‌وجو در بستر اقیانوس‌ها، اجرام آسمانی و اعماق زمین مصادیقی از تلاش‌های انسان برای دستیابی به ذخایر دوردست مواد معدنی است.
سودآور بودن این صنعت نیز سرمایه‌داران دنیا را هر چه بیشتر به این سو سوق می‌دهد و باعث تسریع روند فعالیت‌های معدنی می‌شود.
پیمان افضل، دانشیار گروه معدن دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب در این‌باره به صمت می‌گوید: استخراج منابع معدنی از آغاز تمدن بشری تاکنون انجام شده ولی از بعد از قرن ۱۸ میلادی و وقوع انقلاب صنعتی، مصرف موادمعدنی بسیار افزایش یافته است. بسیاری از منابع معدنی تا قرن ۱۸ میلادی متعلق به دوران پره کامبرین و سطحی بودند و بر این اساس اکتشاف آنها چندان سخت نبود و روش‌های ویژه‌ای را طلب نمی‌کرد. اما به‌ویژه بعد از آغاز قرن بیستم و به‌دلیل مصرف شدید این منابع، بشر برای موادمعدنی ناچار به اعماق بیشتر رفت و با منابع پیچیده‌تر و کم‌عیارتر مواجه شد. بر این اساس روش‌های متعددی در زمینه ژئوفیزیک اکتشافی، ژئوشیمی اکتشافی، دورسنجی و حفاری اکتشافی ارائه شد. شاید بتوان مهم‌ترین اتفاق را در این زمینه به سال ۱۸۶۳ میلادی (۱۲۴۲ خورشیدی) منتسب کرد؛ زمانی که توماس و سانفورد بینگهام برای نخستین بار کانسارهای بزرگ پورفیری مس – که دارای توناژ و عمق بسیار و از سویی عیار پایینی بودند – را اکتشاف کردند.
این کانسارها بودند که سبب باز شدن معادن بزرگ روباز و پیت‌های عمیق در دنیا شدند و به دنبال آنها معادن الماس در کیمبرلی افریقای جنوبی، معادن مس در کنگو، لهستان و شیلی عمق معدنکاری را به یک کیلومتر و بیشتر رساندند.
وی می‌افزاید: درحال‌حاضر عمق معدنکاری در دنیا به بیش از ۳ کیلومتر و حتی در معدن بزرگ ویتواترسراند در افریقای جنوبی به ۴ کیلومتر می‌رسد. در کنگره جهانی معدن ۲۰۰۸ میلادی در لهستان اعلام شد که هدف‌گذاری برای اکتشاف منابع معدنی تا عمق بیش از ۵ کیلومتر است و این امر با توجه به مصرف روزافزون موادمعدنی در دنیا امری اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. یکی از مهم‌ترین دستاوردها در این باره، دستگاه‌های حفاری جدید با توان حفاری بیش از ۳ کیلومتر است که به‌طور ویژه در کانسارهای مس پورفیری، طلای تیپ کارلین و منابع الماس به‌کار می‌رود.
درحال‌حاضر استفاده از دستگاه‌هایی با توان حفاری بیش از ۱ کیلومتر نیز در بخش معدن ایران رو به رواج است. روش‌های جدید ژئوفیزیک زمینی قابلیت تشخیص کانه‌های فلزی حتی تا اعماق نزدیک به ۵۰۰ متر را داراست.
از طرفی دیگر با دستگاه‌های جدید چاه پیمایی همزمان با حفاری، این قابلیت وجود دارد که هزینه و زمان عملیات حفاری اکتشافی به شدت کاهش یابد. از سویی دیگر دستگاه‌های سنجش مغزه که امکان لاگینگ اتوماتیک را در سال‌های اخیر فراهم کرده، کمک شایانی به کم کردن خطا و نیز کاهش زمان و هزینه اکتشاف عمقی کرده است.
با استناد به گفته‌های پیمان افضل می‌توان به این نتیجه رسید که استخراج معادن در زمین به اعماقی نفوذ می‌کند که پیش از این استخراج‌ناپذیر بود. معدنکاری در اعماق، یک فرآیند تکنیکی و چالش‌آور است و نیاز به روش‌هایی دارد که به طور مطلوب بتواند با مسائل زمین‌ساختی (از حفر زمین گرفته تا انفجار سنگ) و مسائل محاسبه‌ای (حمل‌ونقل و تهویه) روبه‌رو شود و بهترین اقدامات و ابداعات را در این زمینه به کار گیرد.