روز ملی سینما/ ترین ها و اولین های سینما

«عبدالحسین سپنتا» با بازی در فیلم «دختر لر» اولین بازیگر مرد تاریخ سینمای ایران بود. سپنتا که ۸۰ سال عمر کرد، نقش مهمی در شکل گیری سینمای ایران دارد. از ۹ فیلم دوره اول فیلم سازی در ایران در سال های ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۵ پنج فیلم را او ساخته است. او فقط در فیلم هایی بازی کرد که خودش ساخت.

اوانس، اولین کارگردان

طبعا اولین کارگردان سینمای ایران همان کارگردان فیلم «آبی و رابی» است. اوانس اوگانیانس که زمان ساخت فیلم ۲۹ سال داشت و به روایت های مختلف اهل عشق آباد ترکمنستان یا مشهد بود. او را به نام اوانس اوهانیان هم می شناسند. او رشته تجارت را در تاشکند، حقوق را در عشق آباد و سینما را در مسکو گذرانده بود و سال ۱۳۰۸ همراه دخترش زما (بازیگر فیلم «حاجی آقا آکتور سینما») به ایران مهاجرت کرد.

در سال ۱۳۰۹ مدرسه آرتیستی سینما را که اولین مدرسه سینمایی در ایران بود، با نام پروشگاه آرتیستی سینما در تهران تاسیس کرد و در همین سال به عنوان نویسنده، کارگردان، بازیگر و تدوینگر، اولین فیلم تاریخ سینمای ایران، یعنی «آبی و رابی» را ساخت.

او سال ۱۳۱۱استودیو پرس فیلم را تاسیس کرد. دومین فیلم او، یعنی «حاجی آقا فاکتور سینما» نفروخت و همین شکست اقتصادی باعث شد او برای گسترش کارهایش دچار مشکل شود. بعد از این چند سال به هند رفت و سال ۱۳۲۶ دوباره به ایران بازگشت و تصمیم گرفت برای آموزش سینما به زن ها و خردسالان کلاس تشکیل بدهد که هیچ وقت موفق نشد. در سال ۱۳۳۳ هم تصمیم گرفت دوباره در سینما کار کند اما باز هم ناکام ماند. فیلم «سوار سفید» او هم در نهایت ناتمام ماند. در سال ۱۳۳۸ هم فیلم نامه ای نوشت با عنوان «کودتای ۱۲۹۹» که نتوانست آن را تبدیل به فیلم کند. دو سال بعد، یعنی سال ۱۳۴۰ در تهران درگذشت و او را در قبرستان ارامنه تهران به خاک سپردند.