تقابل ریسکها و فرصتهای ایران در بازار نفت در حالی رخ میدهد که صنعت نفت ایران از زمان لغو تحریمها که حالا یک سال از آن میگذرد، تولید و صادرات خود را به سرعت بازیابی کرد و در بازهای شش ماهه به سطح پیش از تحریمها نزدیک شد. در این مدت نفت تولید ایران به بازارهایی جدید راه پیدا کرد و به این ترتیب فرصت برجام برای صنعت نفت ایران به شکل افزایش تولید و صادرات نمود پیدا کرد. با این وجود سوالی که به خصوص بعد از ایجاد ریسک ترامپ مطرح میشود این است که آیا فرصت افزایش تولید نفت ایران در آینده پایدار خواهد بود؟
اما خطر بازگشت تحریمها علیه ایران که به زعم تحلیلگران بازار باعث تبدیل شدن کشورمان به «جدیترین ریسک ژئوپلیتیک» شده است، در حالی وجود دارد که به گزارش روز گذشته بلومبرگ؛ تولید نفت ایران در ماه فوریه به ۳/ ۸۳ میلیون بشکه در روز رسیده که اندکی بالاتر از رقم ۳/ ۷۹۷ میلیون بشکهای تعیین شده در توافق کاهش تولید برای این کشور است.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت کشورمان نیز ماه گذشته اعلام کرد «میزان تولید نفت ایران تا پایان ماه مارس (ماه جاری میلادی) به ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید و سطح صادرات ایران به رقم قبل از تحریمها باز خواهد گشت. با وجود خیز بزرگ ایران در بازیابی تولید و صادرات نفت به پشتوانه توافق برجام، ورود ترامپ به عرصه سیاست آمریکا باعث شد تا ادامه یافتن این روند با اما و اگرهایی همراه شود.
به عقیده کارشناسان، سیاستهای ترامپ علیه ایران میتواند به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم بر صنعت نفت ایران تاثیر بگذارد. در واقع چنانچه مخالفتهای ترامپ با لغو تحریمهای ایران منجر به بازگشت تحریمها علیه ایران شود، صنعت نفت کشور بار دیگر مانند سالهای گذشته متحمل مشکلاتی چون محدود شدن بازارهای صادراتی و در پی آن کاهش تولید خواهد شد.
اما اثر غیرمستقیم ریسک ترامپ برای بازار نفت ایران و لفاظیهای سیاسی و تهدیدهای او میتواند تردید سرمایهگذاران برای ورود به صنعت نفت ایران باشد. به عقیده کارشناسان در صورت رقم خوردن چنین اتفاقی، حتی اگر توافق برجام پابرجا باقی بماند، سرمایهگذاران بینالمللی برای ورود به صنعت نفت ایران با چالش عدم امنیت سرمایهگذاری همراه خواهند بود و در پی آن، پایدار بودن روند روبه رشد تولید نفت در ایران نیز با اما و اگرهایی همراه میشود.
صنعت نفت ایران در سالهایی که تحت فشار تحریمهای بینالمللی بود، از ورود سرمایه جدید و تکنولوژیهای روز دنیا محروم بود و حالا برای توسعه میدانها و افزایش ضریب بازیافت، به سرمایه و فناوری نیاز دارد. پیش از این غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت نفت بر لزوم سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت تاکید و اعلام کرده بود: در بخش بالادستی نفت حدود ۳۰میلیارد دلار سرمایهگذاری در سال نیاز داریم که حدود ۳۰تا ۴۰ درصد این رقم توسط منابع داخلی و مابقی آنکه حدود ۶۰ تا ۷۰درصد است باید از منابع خارجی تامین شود.
لزوم ورود سرمایههای خارجی به صنعت نفت ایران در حالی است که تاکنون ۲۹شرکت بینالمللی برای ورود به پروژههای نفتی اعلام آمادگی کردهاند و برای حضور در مناقصه نفتی ایران مدارک خود را نیز ارسال کردهاند. همچنین تفاهمنامههایی با برخی شرکتهای خارجی برای مطالعه بر روی طرحهای موجود به امضا رسیده است. با این حال بهنظر میرسد این تفاهمنامههای همکاری و مدارک ارسالشده زمانی به نتیجه قطعی خواهند رسید و باعث افزایش تولید پایدار نفت ایران خواهند شد که ریسک رئیسجمهوری جدید آمریکا برای آنها از بین برود.