چندی پیش سیوپنجمین گردهمایی علوم زمین در سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور برگزار شد و در آن مباحث مختلفی درباره علوم زمین، معدن و صنعت معدنکاری و مشکلات و چالشهای مربوط به این حوزه به بحث و بررسی گذاشته شد.
یکی از کارگاههای این گردهمایی درباره تولید و صادرات مواد معدنی و محصولات بالادستی با ارزشافزوده بالاتر بود که کیوان جعفریطهرانی، رییس امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران به بررسی توسعه صادرات مواد معدنی در چارچوب اقتصاد مقاومتی پرداخت.
شرایط رقابت در بازار جهانی
به گزارش صمت عمده موارد مطرح شده در این کارگاه، لزوم ایجاد برند در تولیدات معدنی کشور، ضعف عمده کشور در صادرات مواد معدنی، شرط رقابت در بازار جهانی مواد معدنی، راهکارهای کاهش هزینه در صادرات مواد معدنی (حمل جادهای و ریلی، استیودورینگ و بارگیری کشتی و حملونقل دریایی) بوده است. رییس امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران، در ابتدای این کارگاه به تولید و صادرات مواد معدنی و محصولات بالادستی با ارزشافزوده بیشتر اشاره کرد و گفت: کمبود منابع مالی و نبود زیرساختهای لازم برای ایجاد واحدهای مختلف فرآوری در حوزههای مربوط به منابع طبیعی از دلایلی است که میتوان به آنها برای توجیه استمرار صادرات مواد معدنی با ارزشافزوده کمتر اشاره کرد. کیوان جعفریطهرانی افزود: کمبود منابع مالی یکی از بزرگترین مشکلات حوزه معدن در سالهای اخیر بوده؛ مشکلی که علاوه بر ایجاد رکود در فعالیتهای معدنی، اندک فعالیتهای جاری را نیز دچار افت کیفیت کرده است. بنابراین امیدواری نسبت به ورود سرمایههای خارجی به حوزه معدن ایران یکی از بارزترین مواردی است که فعالان این حوزه از آن به عنوان عاملی برای ایجاد تحرک در فعالیتهای معدنی یاد میکنند. وی افزود: برای فتح دوباره بازارهای صادراتی ایران محدودیتهایی وجود داشت که با برطرف شدن تحریمها این محدودیتها کم و بیش از بین رفته است؛ محدودیتهایی در زمینه انتقال پول به داخل ایران وجود داشت و هنوز هم کموبیش ادامه دارد. با لغو تحریمها صادرکنندگان میتوانند بدون مشکل، ارز حاصل از فروش مواد معدنی به کشورهای دیگر را وارد کشور کنند. به این ترتیب بیراه نخواهد بود اگر امیدوار باشیم با برطرف شدن موانع صادرات مواد معدنی، ارزشافزوده حاصل از فرآوری آنها نیز از سوی سرمایهگذاران و نیروی کار ایرانی تامین شود. به گفته وی، یکی دیگر از عوامل مهم که مانعی بزرگ برای صادرات مواد معدنی است، ایجاد قوانین خلقالساعه از سوی دولت است که مانع بزرگی به شمار میرود. وی در ادامه به ضعفهای عمده کشور در امر صادرات مواد معدنی و بررسی آنها پرداخت و اظهار کرد: گاهی کیفیت پایین تولیدات و محصولات معدنی یا نبود تعهد در زمان تحویل بار یا امتناع از برگشت پیش پرداخت یا پرداخت هر گونه جریمه (جریمه عیار و دموراژ کشتی) به عنوان ضعفهای اصلی در صادرات موادمعدنی شناخته میشوند. اما نباید از رقابت ناسالم صادرکنندگان با یکدیگر (از نظر قیمت)، هزینههای بالای حملونقل زمینی و ریلی، انجام امور بازاریابی از سوی خود مدیرعامل و مالکان شرکت در برخی مواقع که مهارتی در این امور ندارند، ممانعت از انجام هزینههای مربوط به بازاریابی بینالمللی و وابستگی صرف به یک بازار هدف غافل شد.
قیمتگذاری غیرمتعارف
جعفریطهرانی در بخش دیگری از صحبتهای خود تصریح کرد: همانطور که فروش و صادرات مواد معدنی و کامودیتی زیر قیمت بازار اشتباه است، قیمتگذاری غیرمتعارف و بالاتر از متوسط بازار نیز مناسب نیست. برخی اوقات شاهد قیمتگذاری کالاها و مواد معدنی مختلف در بورس با قیمتهای پایینتر یا بالاتر از شاخص بازار هستیم. این امر باعث کاهش صادرات هر دو بخش دولتی و خصوصی میشود. وی گفت: قیمتهای پایینتر از شاخص بازار باعث ضرر و زیان تولیدکننده و معدندار میشود، درصورتیکه قیمتهای بالاتر یا باعث عقبنشینی تاجران و بازرگانان به منظور خرید و صادرات میشود یا سوددهی آنها را در معرض خطر قرار میدهد. اگر تاجر ضرر ببیند تمام چرخه صادرات، دچار خدشه و متوقف میشود. رییس امور بینالملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن خاطرنشان کرد: در نوسان شدید بازار، بخش خصوصی امکان تحمل این تغییرات شدید را ندارد و به علت تعهدات مالی خود گاهی مجبور به فروش و صادرات زیر قیمت میشود. از اینرو کنسرسیومهای فروش، راهکار کاهش ریسک در شرایط افت یا نوسان بازار از طریق انجام معاملات آینده (Futures) و مصونسازی از طریق سفته بازی (Hedging ) است.