خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
کارشناسان و فعالان صنعتی معتقدند از آنجا که تمامی بخش‌های صنعتی در زنجیره تولید در کنار هم هستند باید سیاست‌های حمایتی از صنایع در سال جاری برای تمامی بخش‌های صنعتی اعمال شود.
پسابرجام و دوران شکوفایی اقتصادی نوید رشد را برای تمامی عرصه‌های صنعتی به همراه داشت. هر چند از ماه‌ها پیش بر موضوع رونق اقتصادی تاکید شده است با این حال باید زمانی طی شود تا چرخ‌های توسعه سریع‌تر به حرکت درآید. در این میان نسخه‌های پیشرفت برای تمامی شاخه‌های صنعتی به یک سبک و شیوه نیست؛ اما در مجموع امید است آن‌گونه که گفته و شنیده می‌شود در سال جاری تکانه‌های پیشرفت در رگ‌های اقتصاد و صنعت ظاهر شود. این گفته را اقتصاددانانی همچون عبدالرضا امیرتاش، علی‌اصغر پورمتین و محمدحسن اعتضادی در گفت‌وگوهای جداگانه‌ای که با صمت داشتند تاکید کردند.
شاید به این دلیل باشد که مسئولان صنعتی کشور نیز از لزوم خروج از رکود چند ساله تاکید می‌کنند. رکودی که برخی صنایع را بیشتر و برخی را کمتر درگیر خود کرد. در سال گذشته نیز بسته‌های حمایتی برای برخی صنایع پیشنهاد شد نظیر طرح کارت اعتباری خرید لوازم خانگی که هر چند با افتان و خیزان‌هایی مواجه شد اما همچنان تنها گزینه حمایت از تولیدکنندگان این صنعت و پشت‌سر گذاشتن از رکود است.
به نظر می‌رسد که سیاست‌های تشویقی و حمایتی نخستین موارد مطرحی باشد که می‌تواند برای صنایع مختلف کارساز باشد. در این زمینه محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت به تازگی به مهر گفته است: پیش‌بینی رشد صنعت و معدن در بخش‌های مختلف پیچیده نیست و اعداد و ارقام آن نیز مشخص است.
در مجموع آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشانگر این است که ۶ رشته صنعتی در سال ۱۳۹۴، افزایش تولید نسبت به سال ۱۳۹۳ را تجربه کرده‌اند و البته این وزارتخانه، برنامه‌ای تعریف کرده تا بر مبنای آن، از صنایعی که به نحوی مرتبط با بخش‌هایی از تمام سیستم عرضه که دارای رکود در تقاضا یا کاهش مصرف است، حمایت شود. در صنایع وابسته به ساختمان هم دولت برنامه‌هایی برای ایجاد انگیزه بیشتر در رونق مسکن دارد که اگر این امر رخ دهد، بیش از ۳۰ رشته از ۶۰ رشته صنعتی کشور وابستگی مستقیم به این بخش دارد و می‌توان انتظار رونق داشت. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در بهار ۹۵ برخی صنایع همچون خودرو و لوازم خانگی با رشد تولید مواجه می‌شوند، گفته است: وزارت صنعت، معدن و تجارت، از صنایعی که تولید آنها افزایشی است، حمایت می‌کند.
نگاه همگرا برای موجودی همگرا
پیش‌بینی صالحی‌نیا برای رشد تولید در اقلامی همچون خودرو و لوازم خانگی به طور قطع محقق می‌شود به ویژه اینکه حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت از صنایع در این زمینه بسیار رویکرد قابل قبول است. با این همه به درستی مشخص نشده که چه بسته‌های سیاستی کوتاه‌مدتی برای آن تدوین شده است. به ویژه اینکه به صراحت اعلام شده که صنایع پربازده حمایت می‌شوند.
این در حالی است که هم‌اکنون نیز سایه رکود بر سر صنایع است و آنها نیازمند حمایت و کمک هستند.
باید درنظر گرفت که اوایل هر سال گفته‌ها از بسته‌های حمایتی حکایت دارد و هر چند اعلام و پیگیری می‌شود اما همیشه صنایعی وجود دارد که در میانه کار اعتراض‌هایی نیز خواهند داشت. در واقع ممکن است به ذات و ماهیت حمایت از صنایع پربازده، گلایه‌مندی وجود داشته باشد و انتظار بر این باشد که مجموعه صنایع چه در صعود و چه در رکود با هم ارزیابی و سیاست‌گذاری حمایتی شوند؛ این گفته‌ها را ابوالفضل روغنی گلپایگانی، نایب رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران گوشزد کرده است.
وی به صمت گفته است: دسته‌بندی صنایع به کم‌بازده و پربازده اندکی محل تامل است؛ چراکه از این دو لفظ نگاه جزیره‌ای به صنعت استنباط می‌شود. این در حالی است که تمامی صنایع در ارتباط با همدیگر هستند. در واقع صنعت در نگاه کلی موجودی همگراست و نگاه جزیره‌ای به آن آسیب‌رسان است.
به یاد داشته باشیم که تمامی صنایع در دوران رکود دچار چالش شدند و شاید تنها ۲ صنعتی که به واسطه نیاز جامعه، توانست اندکی بر سر پا بماند صنایع غذایی و دارویی بود. از این رو صنایعی که بیشترین آسیب را دیدند نیاز به حمایت بیشتری دارند، نه فقط صنایع پربازده. باید به این نکته نیز توجه کنیم که صنعت ما مجموعه‌ای به هم پیوسته است که نیازمند حمایت کل‌نگر و جامع خواهد بود. به ویژه در زمانی که مشکلات و دردهای مشترکی در تمامی صنایع وجود دارد؛ همچون کمبود نقدینگی، فروش، انبار محصولات و…
بسته حمایتی چگونه باشد؟
روغنی گلپایگانی در پیشنهاد به مسئولان برای تدوین بسته حمایتی از صنایع گفت: بانک‌ها باید از حالت انقباضی بیرون بیایند و رویکرد انبساطی در آنها حاکم شود؛ چرا که در این وضعیت بانک‌ها وام نمی‌دهند اما حالت انبساطی باعث رونق و تحرک در تولید خواهد شد. از آنجا که تمامی صنایع در یک مجموعه به هم پیوسته هستند باید این رویکرد لحاظ شود. به علاوه اینکه باید در حمایت از صنایع در سال جاری به نظر کارشناسان و اقتصاددانان توجه شود تا بهترین سیاست‌های تشویقی از صنایع به کار گرفته شود.
توجه به بخشی از صنایع و در حاشیه رفتن بخش‌ها و زیرمجموعه‌های دیگر، باعث غفلت از زنجیره صنعتی می‌شود در حالی که باید در تمامی صنایع مشوق‌های حمایتی اعمال شود. به شرط اینکه بدانیم تسکین‌دهنده‌های تولید در کوتاه‌مدت اثرگذار نیست و باید با رویکرد و چشم‌اندازی بلندمدت از تمامی صنایع کوچک و بزرگ حمایت شود. به عنوان نمونه هم‌اکنون صنعت ساختمان در رکود به سر می‌برد. اگر از این صنعت که در دست بخش خصوصی است حمایت شود ۱۸۰ زنجیره صنعتی و تولیدی تقویت و پویا می‌شوند.
نگاه حمایت جمعی از صنایع در گفته‌های روغنی گلپایگانی مشهود است. هرچند تمامی عناصر و رویکردهای حمایتی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام نشده است اما به طور قطع می‌توان این اطمینان را داشت که اعمال تشویق و حمایت می‌تواند به خروج از رکود کمک کند و روند آن را سرعت بخشد.
علیرضا حائری، عضو انجمن نساجی ایران معتقد است که رونق در صنایع بستگی به این دارد که حمایت از صنایع چگونه و به چه نحوی انجام می‌شود. وی به صمت گفته است: باید دید حمایت از صنایع در قالب اعطای تسهیلات، نقدینگی ارزان‌قیمت، مشوق‌های صادراتی است یا گزینه‌های تشویقی و حمایتی دیگری نیز مد نظر است. اما مهم این است که بدانیم رویکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت بسیار موثر است؛ چه در اعمال معافیت‌های مالیاتی باشد و چه در پرداخت سهم صنایع از منابع حاصل از هدفمندی یارانه‌ها.
تمامی رویکردهای تشویقی پسندیده است. هر چند باید توجه داشته باشیم که در دوران رکود بازار تولید، ۲ راهبرد کلی بیشتر موثر است؛ اعمال معافیت‌های مالیاتی برای صنایع و مشوق‌های صادراتی و تسهیل فرآیند صادرات کالا برای تولیدکنندگان.
متاسفانه باید گفت که در این دو بخش به خوبی عمل نشده است. مدام نیز تاکید می‌شود درآمدهای دولت باید از محل مالیات‌ها تامین شود. اما گفته نمی‌شود که چه میزان مالیات برای چه اندازه از دولت؟ شاید دولت هر روز بخواهد بزرگتر شود و هزینه‌های جاری بیشتری داشته باشد، آن زمان نمی‌توان ایران را با ژاپن مقایسه کرد و برای هر دو نسخه تامین منابع از محل مالیات‌ها را پیشنهاد کرد. آن هم در شرایطی که یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی کوچک شدن دولت است. آن‌گونه می‌شود که هر سال نمودار رشد دولت به رشد مالیات نمی‌رسد.
حائری با بیان اینکه حمایت از صنایع بسیار موثر است، گفت: باید در این میان تعریفی نیز از صنایع پربازده و کم‌بازده داده شود و با نگاه به اصل ارزش افزوده بالا یا میزان تولید بالا، رویکرد حمایتی را اعمال کرد. در مجموع می‌توان گفت که نگاه حمایتی از صنایع باعث رونق و رشد تولید می‌شود.
اولویت‌بندی در حمایت از صنایع
نکته اصلی در سیاست حمایتی این است که کدام صنایع بیشترین ارزش افزوده را دارند و در نگاه کلی دارای بیشترین اثربخشی و استفاده از فناوری روز هستند. به بیان کلی اگر قرار است از صنعت لوازم خانگی حمایت شود باید تولیدات آن از سطح کیفی بالایی برخوردار باشند و تولیدکنندگان این صنعت بتوانند محصولاتی مدرن و مطابق با دانش روز تولید کنند.
شاید این معیار موردی بتواند با اندکی تلخیص در بقیه صنایع لحاظ شود؛ چرا که نیاز روز و میزان بهره‌مندی تولیدات از سطح دانش در برآورد نهایی تاثیرگذار است. به ویژه اینکه باید دید کدام‌یک از تولیدات برای کشور دارای اولویت تولیدی بیشتری هستند.
این معیار موردی نیز می‌تواند در اعطای تسهیلات حمایتی به کار گرفته شود. البته ما پیگیری سیاست حمایتی از صنایع را در گزارش‌های بعدی منعکس خواهیم کرد.
منبع: صمت
