شارژ «کوچک‌ها» از مسیر بورس

به نقل از دنیای اقتصاد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۹۸ درصد از تعداد شرکت‌های ثبت شده در کشور را شرکت‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند، اما با وجود این، سهم این بنگاه‌ها در تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از ظرفیت آنها است. کارشناسان یکی از دلایل این امر را فقدان سازوکار هدایت منابع مالی به سمت شرکت‌های کوچک و متوسط می‌دانند. گزارش‌های فصلی پایش محیط کسب و کار نشان می‌دهد که «مشکل دریافت تسهیلات از بانک‌ها» و «ضعف بازار سرمایه در تامین مالی تولید و نرخ بالای تامین سرمایه از بازار غیررسمی» همواره در صدر موانع کسب و کار بوده‌اند. با توجه به این شرایط، نمایندگان بخش‌خصوصی در اتاق تهران سعی کرده‌اند با مشورت تشکل‌ها، راهکارهایی برای تامین مالی و سرمایه در گردش این بنگاه‌ها جدا از نظام بانکی، پیشنهاد بدهند. بر این اساس، دو کمیسیون صنعت و معدن و کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران، نشست مشترکی را برای بررسی این موضوع تشکیل دادند تا با حضور کارشناسانی از هر دو حوزه به مساله تامین مالی بنگاه‌ها بپردازند. نقطه اشتراکی که اعضای این دو کمیسیون را برای بررسی این موضوع دور هم جمع کرد، به‌کارگیری و استفاده از خدمات تامین منابع مالی از بازار سرمایه بود. صاحبان کسب‌و‌کار بر این باورند که با استفاده از مکانیزم‌هایی مشخص، می‌توان بخش عمده‌ای از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را از این طریق تامین کرد. مدیرعامل فرابورس ایران نیز به دعوت فعالان اقتصادی به این نشست آمد و از آغاز راه‌اندازی بازار اختصاصی در فرابورس ایران برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط خبر داد. در گزارش پیش رو، ضمن بررسی مباحث مطرح شده در این نشست، مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد تجربه جهان در ایجاد بازار مجزا برای شرکت‌های کوچک و متوسط نیز بررسی شده است. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان، به منظور توسعه بازار سرمایه به‌عنوان نهاد مکمل نظام بانکی، ایجاد بازار مجزا برای بنگاه‌های کوچک و متوسط (SMEs) نیز در دستور کار قرار گرفته است. چنین بازاری با ایجاد شفافیت و دسترسی به اطلاعات، امکان تصمیم‌گیری آگاهانه و کاهش ریسک را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند و با کمک به تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط و فراهم کردن زمینه رشد آنها و تسهیل ورود به بازار اصلی سرمایه، موجب افزایش اشتغال و رشد اقتصادی کشور می‌شود.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهادهایی برای رفع موانع ایجاد بازار اختصاصی در فرابورس ایران ارائه شده است. یکی از این پیشنهادها اعطای برخی از معافیت‌های مالیاتی به منظور ایجاد انگیزه در بنگاه‌های کوچک و متوسط برای ورود به بازار سرمایه است که در نهایت ایجاد شفافیت در صورت‌های مالی این شرکت‌ها موجب کاهش فرار مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی در آینده خواهد شد. همچنین از دیگر پیشنهادهای این گزارش در اولویت قرار دادن شرکت‌های پذیرفته شده در چنین بازاری برای اخذ تسهیلات بانکی است که ضمن رونق بازار اختصاصی بنگاه‌های کوچک و متوسط، ریسک نکول تسهیلات بانکی را با توجه به اعطای وام به شرکت‌های حسابرسی شده و تحت نظارت بورس کاهش می‌دهد. طراحی راهکارهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه پس از تعریف معین از این شرکت‌ها در کشورهای مختلف جهان، از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد؛ به نحوی که هم اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته و نوظهور، بازارهای منسجم و قانونمندی در قالب «بازار سهام شرکت‌های کوچک و متوسط» استقرار یافته و رویه‌های متناظر با پذیرش و انجام معاملات سهام این بنگاه‌ها مقرر شده است. در بازارهای سرمایه مطرح جهان، همچون بورس تورنتو کانادا، بورس سهام لندن، بورس کره جنوبی، بورس استانبول و بورس بمبئی، بازاری مجزا برای پذیرش و عرضه شرکت‌های کوچک و متوسط به وجود آمده است که وظیفه آن گسترش و رشد یک بازار حرفه‌ای با شرایط مناسب برای پذیرش این بنگاه‌ها و ایجاد کیفیت بیشتر خدمات تامین مالی و فراهم کردن مشاوران و متخصصان لازم برای سرمایه‌گذاران در زمینه تصمیم‌گیری بهتر برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و متوسط است. در ادامه تجربه چند کشور در ایجاد بازار مجزا برای بنگاه‌های کوچک و متوسط بررسی شده است.