خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
فرصت‌سازی» در صنعت خودروسازی
امروزه «فرصت‌سازی» عاملی است که می‌تواند به پویایی اقتصادی بینجامد؛ فرصت برقراری شرایط خاصی است که در آن منفعت بالقوه‌ای وجود دارد. معمولا درک فرصت از یک پدیده تحریک‌کننده ذهن (سؤال) آغاز می‌شود. در واقع بسیاری از پدیده‌ها در بطن خود حاوی پیام‌هایی از فرصت هستند، اما ما از درک آنها ناتوان هستیم. هر روز هزاران سیب از درخت می‌افتد، آنچه کمیاب است، وجود نگاه جدیدی مانند نگاه نیوتن است. فرصت‌ها همواره و همه جا وجود دارند. اولین لازمه فرصت‌سازی وجود ذهن سؤال‌ساز است، ذهن بی‌سؤال نمی‌تواند فرصت‌های پیرامون خود را درک کند.
بهره‌های بالای تسهیلات بانکی مانع توسعه کسبوکار
قبل از هر چیز به چند نقل‌قول زیر توجه کنیم:
• ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه‌سازی: «در ایران تولیدکنندگان با نرخ سود ۲۵ درصد به بالا برای تسهیلات بانکی کار می‌کنند، ولی تولیدکنندگان خارجی عمدتا نرخ سودی بین یک تا ۱,۵ درصد دارند». (مهر ۹۴)
• سعید مدنی، مدیرعامل سابق سایپا: «تسهیلات در ایران شرایط خوبی ندارد زیرا ۳۰ درصد بهره بانکی می‌دهیم و با این هزینه‌ها تولید بصرفه نیست». (خرداد ۹۴)
• سعید مدنی، مشاور وزیر صنعت: «سایپا برای هر خودرو پراید ۴,۵ میلیون تومان و ایران‌خودرو برای هر دستگاه پژو سه میلیون تومان سود تسهیلات بانکی می‌دهد. در حقیقت خودروسازان با گرفتن وام از بانک‌ها مجبور هستند چنین مبالغی را پرداخت کنند. به صورت میانگین ایران‌خودرو ۱۰ درصد و سایپا ۱۵,۷ درصد از فروش خود را به نرخ سود تسهیلات اختصاص می‌دهد. در حقیقت دو خودروساز از کل فروش خود ۱۲,۵ درصد سود پرداخت می‌کنند. این در حالی است که میانگین بهره بانکی که خودروسازان جهانی پرداخت می‌کنند، کمتر از چهار درصد است». (شهریور ۹۴)
• نجم‌الدین، مدیرعامل سابق ایران‌خودرو: «خودروسازان کره‌ای نرخ بهره ۱,۵ درصدی به بانک‌ها می‌دهند، اما ما باید سود ۲۰ و ۲۵ درصدی به بانک‌های کشور پرداخت کنیم». (آبان ۹۰)
همین چند نقل‌قول مشت نمونه خروار است؛ رنجش از بهره‌های بالای تسهیلات بانکی به یکی از عوامل بازدارنده توسعه کسبوکار در ایران تبدیل شده است، حال برای مقابله با چنین بهره‌های بالایی چه باید کرد؟
مرابحه؛ فرصت‌سازی جدید در صنعت خودرو:
مرابحه از نظر لغوی ریشه در «ربح» دارد و ربح یعنی نفع و سود که از تجارت حاصل می‌شود؛ درست مقابل خسر که ضرر و زیان است. اما مرابحه از نظر اصطلاح اقتصادی موضوعی است که در سال ۱۳۹۰ به پیشنهاد بانک مرکزی و به استناد ماده ۹۸ قانون برنامه پنجم توسعه با تصویب دولت عقد مرابحه به همراه دو عقد خرید دین و استصناع به‌عنوان عقود بانکی به آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا الحاق شد. مرابحه قراردادی است که به موجب آن عرضه‌کننده بهای تمام‌شده اموال و خدمات را به اطلاع متقاضی می‌رساند، سپس با افزودن مبلغ یا درصدی اضافی به‌عنوان سود، آن را به‌صورت نقدی، نسیه دفعی یا اقساطی، به اقساط مساوی یا غیرمساوی در سررسید یا سررسیدهای معین به متقاضی واگذار می‌کند. فی‌الواقع مرابحه قراردادی است که براساس یکی از مهم‌ترین اصول اقتصادی یعنی «سود» پایه‌گذاری شده است؛ به تعبیر پیر بلخ «هیچ عقدی بهر عین خود نبود / بلکه از بهر مقام ربح و سود».
