صادراتی که قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را داشته باشد نیاز به نیروی انسانی ماهر، ابزار تولید، فناوری مدرن، مقیاس تولید و مدیریت کارآمد دارد. موارد مطرحشده در ساختار صنعتی رقابتی که قابلیت رقابت صنایع در آن وجود داشته باشد و تولیدکننده در آن دائماً در حال کشف ایدههای جدید و افزایش بهرهوری است،
به نقل از اقتصادنیوز، سامان پناهی پژوهشگر اقتصادی در ویژهنامه صادرات تجارت فردا در تحلیلی بررسی کرد: در ادبیات اقتصاد کلان، صادرات دارای تاثیر مثبت بر رشد تولید ناخالص داخلی است. این تاثیر مثبت از ابعاد مختلفی اثر خود را نشان میدهد. صادرات نیاز به بنگاه اقتصادی یا واحد تولیدی دارد که دارای نیروی ماهر و متخصص (سرمایه انسانی)، سرمایه فیزیکی (از قبیل ماشینآلات و ابزار تولید)، فناوری نوین، تفکر و مدیریت کارآمدی که موارد یادشده را به هم پیوند میدهد و در نهایت کالا تولید و مازاد بر نیاز داخلی صادر میشود. حال اگر فرآیند مطرحشده را برای تولید کالاهای با ارزش افزوده پایین در نظر بگیریم، این فرآیند اگرچه طی میشود اما کالای تولیدشده دارای ارزش افزوده پایینتری است و به لحاظ منافع بلندمدت اقتصادی دارای اثربخشی اندکی بر رفاه اقتصادی است.
اینکه اقتصاد ایران وابسته به صادرات نفت و گاز است اگرچه دارای منافع بلندمدت اقتصادی پایینی است ولی در هر حال اگر منافع حاصل از این درآمدهای نفتی به سرمایهگذاری در آموزش نیروی انسانی ماهر، ایجاد زیرساختهای عمومی، بهداشت و درمان و توسعه فناوریهای نوین که در آینده دارای بازدهی بیشتر و نیروی پیشران اقتصاد باشد اثرگذاری بیشتری را خواهد داشت. همواره باید این نکته را در نظر داشت که افزایش صادرات (نفتی و غیرنفتی) نیازمند اتخاذ مجموعهای از سیاستهای اقتصادی به هم پیوسته، نظاممند و مستمر است.
بنابراین اینکه بیان میشود صادرات باید افزایش پیدا کند و تولید داخل رونق یابد، این موضوع مجموعهای از الزامات را به همراه دارد. از منظر مبانی نظری یکی از اصول تولید داشتن صرفههای مقیاس است، به عبارت دیگر در تولید برخی از محصولات باید مقیاس تولید افزایش یابد که این امر نیز از طریق تجمیع واحدهای کوچک تولیدی و ادغام آنها در مجموعهای بزرگتر میتواند صورت پذیرد که تولید کالاهای کشاورزی یکی از مصادیق آن است. به عبارت دیگر یکی از مشکلات تولید در برخی از کالاها و سپس صادرات آن مقیاس تولید است که این امر را در تولید و صادرات کالاهای غیرنفتی از جمله محصولات کشاورزی بیشتر میتوان دید.
کشاورزی بخش قابل توجهی از نظر اندازه و زمینه اشتغال به کار است، که امکان بهبود آن وجود دارد. مالکیت مزرعهها به شدت غیرمتمرکز است و خردهمالکان غالب زمینها را در اختیار دارند و در این شرایط ایران احتمالاً همچنان واردکننده خالص محصولات کشاورزی باقی خواهد ماند. اتخاذ روشهای مدیریت آب و یکپارچهسازی اراضی میتواند باعث رشد بهرهوری شود. نفت و گاز نقش حیاتی در تقویت رشد ایران هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت ایفا میکنند. احیای صادرات نفت و گاز از افزایش رشد کوتاهمدت پشتیبانی خواهد کرد در حالی که گاز میتواند به ثبات و پایداری رشد در بلندمدت کمک کند. بهرغم سقوط شدید قیمتها از میانه سال ۲۰۱۴، هزینه تولید نفت و گاز در ایران هنوز هم در سطحی بسیار پایینتر از قیمت بازار است. برآورد میشود که نفت و گاز با هم تا سال ۲۰۱۵ بین ۱۲۵ تا ۳۷۵ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی ایران بیفزاید. بازه گسترده برآورد، عمدتاً به دلیل نااطمینانی قابل توجه درباره مسیر قیمتی نفت و گاز در آینده است، زیرا الگوهای مصرف با تغییر تقاضای بازارهای نوظهور، توسعه فناوریهای جایگزین برای حمل و نقل و واکنش به تغییرات اقلیمی، تغییر مییابند. این میزان افزایش در تولید ناخالص داخلی همچنین بستگی به حجم سرمایهگذاری دارد که این بخش برای افزایش تولید در آن دوره میتواند جذب کند. برای تجاوز از تولید چهار میلیون بشکهای و صادرات بیش از دو میلیون بشکه در روز مربوط به قبل از تحریمها، ایران نیاز به سرمایهگذاری اساسی هم در بازیابی نفت برای میادین نفتی قدیمی و هم توسعه میادین جدید دارد.