مدیر مرکز رتبه‌بندی شرکت‌های برتر تشریح کرد : مزایای رتبه‌بندی ۵۰۰ شرکت برتر ایران

سابقه رتبه‌بندی شرکت‌های برتر به چه زمانی برمی‌گردد؟

رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران با نام رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ به مدت ۲۰ سال است که در سازمان مدیریت صنعتی انجام می‌شود. این کار در سال ۱۳۷۷شروع و به‌طور مستمر، هر سال انجام شده است. این رتبه‌بندی، از ابتدا تاکنون، رشد و توسعه زیادی داشته و شرکت‌ها از این رتبه‌بندی استقبال زیادی کرده‌اند. به همین خاطر ما رتبه‌بندی را هم از نظر تعداد شرکت‌هایی که به‌عنوان شرکت‌های برتر معرفی می‌شوند و هم از نظر تعداد شاخص‌های مورد ارزیابی، توسعه دادیم. تعداد شرکت‌های مورد ارزیابی را طی سال‌های گذشته و به تدریج افزایش دادیم. در سال اول ۱۰۰ شرکت برتر ایران را رتبه‌بندی و معرفی کردیم و به همین دلیل، این رتبه‌بندی به رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ معروف شد، اما اکنون در حال رتبه‌بندی و معرفی، ۵۰۰ شرکت هستیم و با اینکه درخواست برای افزایش تعداد معرفی شرکت‌های بیشتری وجود دارد، به دلیل اینکه رتبه‌بندی‌های مشابه در دنیا اقدام به معرفی و رتبه‌بندی ۵۰۰ شرکت می‌کنند، ما نیز در همین عدد ۵۰۰ فعالیت خود را حفظ کرده و تعداد شرکت‌ها را افزایش ندادیم تا قابلیت مقایسه بین شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های دیگر کشورها نیز وجود داشته باشد.

شما در رتبه‌بندی شرکت‌ها چه شاخص‌ها و ملاک‌هایی را در نظر می‌گیرید؟

شاخص‌هایی که شرکت‌ها را براساس آنها رتبه‌بندی و ارزیابی می‌کنیم به‌طور عمده شاخص‌های مالی و اقتصادی هستند که به نوعی شاخص‌های «خروجی‌گرا» محسوب می‌شوند. یعنی نتایج عملکرد شرکت‌ها را بررسی می‌کنند. در حال حاضر، تعداد این شاخص‌ها ۳۳ شاخص است. هر شرکتی براساس ۳۳۳ شاخص، رتبه‌بندی و با سایر شرکت‌ها مقایسه می‌شود. این شاخص‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. تعدادی از این شاخص‌ها تحت عنوان شاخص‌های «اندازه و رشد شرکت» معرفی شده‌اند مانند شاخص‌های فروش، رشد فروش، فروش سرانه، ارزش افزوده، تعداد کارکنان، دارایی، رشد دارایی و رشد اشتغال.

دسته دیگری تحت عنوان شاخص‌های «سودآوری و عملکرد» معرفی کردیم که تعدادی از این شاخص‌ها هم در این دسته جای می‌گیرند. دسته دیگر «شاخص‌های بهره‌وری» است که نشان‌دهنده میزان و سطح بهره‌وری شرکت‌ها است. شاخص‌های دیگری تحت عنوان «شاخص‌های صادرات» تعریف شده است که در واقع بیشتر به مقوله صادرات شرکت‌ها و میزان موفقیت آنها در این زمینه توجه دارد. دسته دیگر، شاخص‌‌های «نقدینگی»، شاخص‌های «بدهی» و شاخص‌های «بازار» است. این ۳۳شاخص در این چند دسته تقسیم‌‌بندی شده‌ است و ۵۰۰ شرکت براساس این شاخص‌‌ها ارزیابی، رتبه‌‌بندی و معرفی می‌شوند.

روش این رتبه‌بندی چیست؟

مشابه این رتبه‌بندی در دنیا با عنوان Furtune Global ۵۰۰ وجود دارد که مجله Furtune آن را انجام می‌دهد و در آن ۵۰۰ شرکت برتر دنیا را رتبه‌بندی و معرفی می‌کند. این رتبه‌بندی در سطح جهانی است؛ اما روش آن، مشابه روشی است که ما در رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ داریم. این روش در رتبه‌بندی شرکت‌های برتر سایر کشورها هم استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال ۵۰۰ شرکت برتر آمریکا یاترکیه هرسال با این روش رتبه‌بندی می‌شوند. همچنین در چند کشور دیگر مانند کانادا، مالزی و هندوستان نیز، رتبه‌بندی با این روش انجام می‌شود، اما روش رتبه‌بندی به این صورت است که ابتدا ۵۰۰ شرکت براساس شاخص «میزان فروش» انتخاب و رتبه‌بندی می‌شوند (یک جدول ارائه می‌شود که از نظر شاخص میزان فروش از شرکت اول تا شرکت پانصدم را معرفی می‌کند) و سپس در جدول دیگری به لحاظ شاخص سودآوری رتبه‌بندی و معرفی می‌شوند. به همین نحو، برای هر یک از ۳۳۳ شاخص رتبه‌بندی شرکت‌ها این مرحله را طی می‌کنند. این ۳۳۳ شاخص با هم لینک نمی‌شوند و ارتباطی ندارند؛ گاهی از ما سوال می‌شود که آیا در نهایت با توجه به این ۳۳ شاخص به هر شرکت یک رتبه داده می‌شود؟ خیر؛ این گونه نیست؛ برای هر شرکتی ۳۳ رتبه مشخص می‌شود.

این رتبه‌بندی‌ها در نهایت مورد استفاده چه گروه‌هایی قرار می‌گیرد؟

چند گروه را به‌عنوان استفاده‌کنندگان از نتایج این رتبه‌بندی می‌شناسیم که اولین گروه را می‌توان خود این «شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی» که در این رتبه‌بندی حضور پیدا می‌کنند، دانست. این رتبه‌بندی برای آنها فوایدی از جمله کمک به ارتقای برند این شرکت‌ها دارد. موضوع دیگر این است که شرکت‌ها از اطلاعات تولید شده در این رتبه‌بندی استفاده کرده و توانایی مقایسه خود با شرکت‌های دیگر به ویژه با شرکت‌های هم رشته و هم صنف خود را پیدا می‌کنند. شرکت‌ها در برنامه‌های استراتژیک خود از این اطلاعات استفاده می‌کنند و برای چشم‌انداز آتی‌شان با توجه به جایگاه فعلی خود در IMI-۱۰۰ برنامه‌ریزی می‌کنند. همچنین، شرکت‌هایی که قصد مشارکت با شرکت‌های خارجی را داشته‌ باشند، مایل به قرار گرفتن نام خود در فهرست IMI-۱۰۰ هستند چرا که گزارش این رتبه‌بندی به زبان انگلیسی هم منتشر می‌شود و مورد توجه شرکت‌های خارجی قرار می‌گیرد.

گروه دیگری که می‌توانند از رتبه‌بندی IMI-۱۰۰ استفاده کنند، «دولت» و به‌طور کلی سیاست‌گذاران اقتصادی و صنعتی کشور هستند. اطلاعات تولید شده از این رتبه‌بندی‌ها نه تنها وضعیت شرکت‌ها را نشان می‌دهد، بلکه امکان مشاهده وضعیت رشته‌های مختلف کسب و کار را ایجاد می‌کند. همچنین به دلیل اینکه گزارش‌ها و اطلاعات هر سال  تولید می‌شوند، می‌توانند روند افت و خیز بنگاه‌های اقتصادی و صنایع مختلف را از این گزارش‌ها استخراج کنند.