خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
مروری بر چگونگی شکل‌گیری بحران
عوامل مختلفی در ایجاد بحران مالی سال ۲۰۰۸ اثرگذار بودند، اما می‌توان مهم‌ترین عامل ایجاد این بحران را پول‌سازی و افزایش بیش از حد حجم نقدینگی توسط بانک‌ها در دوره زمانی بسیار کوتاهی در اقتصاد آمریکا دانست. پولی که بانک‌ها از طریق تخصیص وام می‌توانند ایجاد کنند پول کاغذی نیست بلکه این پول به‌صورت حساب‌های بانکی است. در واقع می‌توان گفت بیش از ۹۵ درصد از پول‌هایی که در اقتصاد وجود دارد، از همین نوع است. در واقع امروزه در اقتصاد بسیاری از پول‌هایی که در اقتصاد خلق می‌شوند از طریق سپرده‌های بانکی و وامی است که براساس آنها داده می‌شود. زمانی که بانک‌ها وامی می‌دهند، این وام مجددا در حساب قرض‌گیرنده سپرده‌گذاری می‌شود که در نتیجه منابع بانک‌ها برای دادن وام‌های بیشتر، افزایش می‌یابد. اما چطور این افزایش اعتبار ایجاد شده توسط بانک‌ها منجر به بروز چنین بحران بزرگی شد؟
به طور مثال در انگلیس طی سال‌های ۲۰۰۷-۲۰۰۰ و طی ۷ سال حجم نقدینگی در اقتصاد حدود ۲ برابر شد، شکل(۱)اما تنها مقدار اندکی از نقدینگی خلق شده در بخش کسب‌وکار به جریان در آمد. بیش از ۵۱ درصد از این افزایش نقدینگی وارد بخش مسکن و مستغلات شد که باعث افزایش شدید در قیمت مسکن شد. حدود ۳۲ درصد از آن وارد بازارهای مالی، ۸ درصد از این افزایش اعتبار ایجاد شده وارد کسب‌وکار و ۸ درصد دیگر هم در کارت‌های اعتباری و وام‌های شخصی باقی ماند. حجم زیاد وام‌های اعطایی به بخش مسکن و مستغلات، باعث افزایش قیمت خانه به همراه افزایش سطح بدهی افراد شد. با توجه به اینکه در این دوران حجم بدهی افراد با سرعتی بیشتر از درآمدشان افزایش می‌یافت و در کنار آن افراد مجبور بودند نرخ بهره وام‌های خود را بپردازند، موجب شد افراد توانایی‌شان را برای بازپرداخت وام‌های خود از دست داده و بانک‌ها خود را در آستانه ورشکستگی بیابند.
از طرفی دیگر افراد برای اینکه بتوانند از پس تعهدات خود برآیند، شروع به فروش دارایی‌های خود کردند. در نتیجه، حباب قیمتی ترکید و کاهش شدید در ارزش دارایی‌های افراد رخ داد (خصوصا بخش مسکن و مستغلات) و دستمزد افراد نیز به تبع آن کاهش یافت؛ بنابراین از یک طرف دستمزدها، سطح عمومی قیمت‌ها و سطح تقاضای کل اقتصاد روندی نزولی یافت و از طرفی دیگر بدهی‌های افراد به بانک‌ها و موسسات مالی کماکان بر سرجای خود باقی بود،که باعث شد اقتصاد به یک مارپیچ رکودی وارد شود. در مدت چند هفته به دلیل بحران نقدینگی بسیاری از موسسات مالی ورشکسته یا در هم ادغام شدند؛ بنابراین بازار سرمایه که مهم‌ترین منبع تامین نیاز‌های مالی خانوار و بنگاه‌های اقتصادی به شمار می‌آمد، دچار بحران نقدینگی شد و در نتیجه حجم اعتبار در دسترس برای نهادهای اقتصادی به‌طور محسوسی کاهش یافت. همچنین مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان، سرمایه‌گذاران و سایر اجزای بازار اعتماد خود را به ثبات سیستم مالی آمریکا از دست دادند. در نتیجه این عوامل، بحران مالی سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ شکل گرفت که در سپتامبر ۲۰۰۸ به اوج خود رسید.
