درحالحاضر بسیاری از تولیدکنندگان در کشورهای پیشرفته دنیا درصدد هستند قیمت تمامشده محصولات خود را تا حد امکان کاهش دهند تا تولید، صرفه اقتصادیاش بالاتر برود و رقابتیتر شود.
این معضل در تولیدات مواد معدنی و فرآوری آن نیز وجود دارد و حال با کاهش قیمتهای جهانی نمود بیشتری یافته است. بر همین اساس استراتژی شرکتهای معدنی و صنایع معدنی به این سمت و سو میرود که عوامل گرانتر تمام شدن محصولات معدنی ارزیابی شده و با شناسایی نقاط ضعف در این زمینه، کاستیها برطرف شود. البته این استراتژی بهطور کلی در تمام شرکتهای معدنی جهان مورد توجه قرار گرفته و اگر شرکتهای ایرانی برنامهای در این زمینه نداشته باشند فاصله قیمت تمام شده مواد معدنی در ایران و سایر کشورها بیشتر شده و از مزیتهای تولید شرکتهای داخلی خواهد کاست. کارشناسان نقش مدیریت علمی را در کاهش هزینههای تمام شده، حیاتی میدانند.
مدیریت علمی و تخصصی
عضو هیات علمی و مدیر گروه فرآوری دانشگاه تربیت مدرس درباره اینکه چرا قیمت تمام شده محصولات معدنی در ایران بالاتر از سایر کشورهاست به صمت میگوید: مسئله مهم در تولید محصولات معدنی کشور، مشکلات مدیریتی است که بر شرکتهای معدنی خصوصی، دولتی و خصولتیها حاکم است. محمدرضا خالصی میافزاید: وجود مواردی همچون تجهیزات فرسوده، سیستم و فناوریهای قدیمی کارخانههای فرآوری، خریدهای غلط برای تجهیز کارخانهها و نبود یک سیستم کنترل کیفی استاندارد، همه از مشکلات مدیریتی نشات میگیرد. دبیر انجمن مهندسی معدن ایران خاطر نشان میکند: قیمت تمام شده محصولات تولیدی در ایران چند برابر بیش از سایر کشورهاست که این نشاندهنده ضعف مدیریتی حکمفرما بر این بخش است. وی تصریح میکند: گاهی اوقات یک معدن هم از نظر زمینشناسی و هم از نظر ساختاری سودآور نیست اما به دلیل اینکه مطالعات اولیه به صورت علمی تهیه و تدوین نشده سودآور نشان داده شده و معدن از همان ابتدا به صورت غیرعلمی راهاندازی میشود، در نتیجه پروژه ضررده شده و به شکست میانجامد در ضمن اینکه سودی عاید تولیدکنندگان نمیشود سرمایه اولیه آنها نیز از بین میرود. محمدرضا خالصی اظهار میکند: راهکاری که برای این مسئله میتوان در نظر گرفت این است که تلاش کنیم از مدیریتهای علمی و تخصصی بهویژه در فعالیتهای مربوط به راهاندازی کارخانهها استفاده کنیم تا کارها بر اساس مطالعات دقیق و رویکردهای علمی پیش برود. دبیر انجمن مهندسی معدن ایران میگوید: برای اینکه هزینههای سربار را در تولیدات محصولات معدنی کاهش دهیم باید تحقیق و پژوهشها بهروز باشد و در این زمینه سیستمهای مورد استفاده چه نرمافزاری و چه سختافزاری را با آخرین تغییرات جهانی هماهنگ کنیم. در واقع باید مدام در حال بررسی سیستمهای تولید باشیم که در چه وضعیتی به سر میبرند و از چه شرایطی برخوردارند. وی تاکید میکند: متاسفانه درکارخانهها و معادن ایران مسائل تحقیقاتی از اهمیت زیادی برخوردار نیست و آنهایی که حتی مرکز تحقیقاتی نامیده میشوند در اصل کارهای تحقیقاتی انجام نمیدهند به همین دلیل ساختارها دچار مشکل شده و مشکلات زنجیره وار ادامه مییابد. خالصی تاکید میکند: مسئله پر اهمیت دیگر در ایران مدیریت دولتی است زیرا بسیاری از مراکز دولتی هزینه – فایده کار تولیدی را نمیسنجند و حتی در برخی شرایط نمیتوانند جوابگوی سهامداران خود باشند چرا که هزینه تمام شده کارخانهها و محصولات برای آنها دارای اهمیت چندانی نیست. عضو هیات علمی و مدیر گروه فرآوری دانشگاه تربیت مدرس عنوان میکند: در مقابل برآورد هزینهها در بخش خصوصی از اهمیت زیادی برخوردار است یعنی مسئله هزینه- فایده در این بخش اهمیت دارد زیرا آنها هزینههای تمام شده تولید خود را با هزینههای جهانی برآورد میکنند و مانند بسیاری از شرکتهای خصوصی دنیا که گاهی مجبور به تعدیل نیرو یا ادغام هستند، ناچارند هزینههای خود را اینگونه کاهش دهند. به گفته وی، بخش خصوصی اگر به صورت واقعی اداره شود یعنی هزینههای مالیات، محیطزیست و سرمایهای را خودشان پرداخت کنند بهطور قطع قیمت تمامشده محصولات معدنی کاهش خواهد یافت. درواقع شرکتهای خصوصی به خاطر اینکه سود به خودشان باز میگردد تا جایی که امکان دارد از زیان دادن جلوگیری میکنند.