2. تحولات در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی: تحریمهای مربوطه در این حوزه کاملا رفع شده و گزارشی از اینکه کشور با مانع عمدهای در تولید، صادرات، یا انتقال عواید حاصله از فروش نفت مواجه باشد، دریافت نشده است. بر اساس آخرین آمار دریافت شده از وزارت نفت، میانگین تولید نفت خام و میعانات گازی کشور در سال ۱۳۹۵، به بیش از ۴ میلیون و ۳۳۷ هزار بشکه در روز رسیده است که ۳۱ درصد نسبت به قبل از برجام رشد نشان می دهد. میانگین تولید گاز طبیعی نیز با ۲۳ درصد افزایش نسبت به قبل از برجام بیش از ۷۸۱ میلیون متر مکعب در روز میباشد.
روند افزایش صادرات نفت خام کشور پس از اجرای برجام، مطابق با اهداف از پیش تعیین شده ادامه دارد. میانگین صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی کشور در سال ۱۳۹۵، حدود ۲ میلیون و ۶۳۹ هزار بشکه در روز بوده که بیش از دو برابر نسبت به زمان قبل از برجام افزایش داشته است. درآمد کشور از محل صادرات نفت خام و میعانات گازی در سال ۱۳۹۵، بالغ بر ۳۴ میلیارد دلار بوده است. مبالغ حاصل از صادرات نفت خام، از طریق بانک های مختلف بینالمللی دریافت میگردد.
3. تحولات در حوزه حملونقل: پس از اجرای برجام، کلیه تحریمهایی که مرتبط با موضوع هستهای بر حوزه حملونقل وضع شده بودند برطرف شده و گزارشی مبنی بر وجود مانع عمدهای مرتبط با برجام در این حوزه، دریافت نشده است. روند نهایی شدن و اجرای بسیاری از توافقها و تفاهمهایی که طی یک سال نخست اجرای برجام قطعی شده بود، به شکل قابل قبولی ادامه دارد.
در ماه های اسفند ۱۳۹۵ و فروردین ۱۳۹۶ دومین و سومین فروند از هواپیماهای ایرباس که از نوع پیشرفته A330 هستند تحویل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) شده و عملیاتی گردیدند. پیشبینی میشود تا پایان سال ۱۳۹۶، حداقل ۴ فروند دیگر از هواپیماهای ایرباس و حداقل یک فروند هواپیمای بوئینگ تحویل هما گردد. همچنین قرارداد نهایی خرید ۲۰ فروند هواپیمای ATR72-600 بین هما و شرکت سازنده امضاء شد و قرار است ۴ فروند از این هواپیماها طی یک ماه آینده و تعدادی دیگر تا پایان سال ۲۰۱۷ تحویل شود.
علاوه بر موارد ذکر شده، طی یک ماه اخیر مذاکرات شرکت هواپیمایی آسمان با شرکت بوئینگ به تفاهم نهایی منتهی شد که بر اساس آن قرار است تعداد ۳۰ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس اس (قابل افزایش تا ۶۰ فروند) که از جدیدترین و مدرنترین تولیدات شرکت بوئینگ میباشد، به تدریج و از سال ۲۰۱۹ به هواپیمایی آسمان تحویل شود.
با توجه به طرح پارهای ابهامها مبنی بر ‘مرجوعی’ بودن هواپیماهای تحویلی به ایرانایر، ذکر توضیحی در این خصوص مفید به نظر میرسد. اصولا شرکتهای سازنده هواپیماهای مسافربری، پس از دریافت سفارش و بر اساس مفاد قرارداد منعقده با خریدار، و بسته به نوع هواپیما و امکانات پیشبینی شده در آن (از جمله نوع، تعداد و چیدمان صندلیها) ، فرآیند ساخت هواپیما را آغاز میکنند که این روند ممکن است از چندین ماه تا چند سال – بسته به شرایط – متفاوت باشد. در زمان ساخت و هنگام آماده شدن هواپیما، ممکن است خط هوایی سفارش دهنده به دلایلی، از جمله مشکلات مالی یا تغییر سیاستهای تجاری خود، و با استناد به مفاد قرارداد، درخواست خرید خود را لغو نماید. در چنین شرایطی، شرکت سازنده به سایر خریداران خود اعلام میکند که چنین هواپیمایی با مشخصات ذکر شده و در تاریخ بسیار کوتاه تر از زمان تحویل قراردادهای عادی، آماده تحویل میباشد و چنانچه خط هوایی دیگری تمایل و آمادگی داشته باشد، هواپیمای ساخته شده در موعد تسریع شده تحویل متقاضی جدید خواهد شد. این موضوع در بسیاری از معاملات، از جمله در صنعت هوانوردی، امری رایج است و نه تنها به معنای ‘مرجوعی’ بودن هواپیما تلقی نمیشود، بلکه فرصت و امتیازی برای خریدار بعدی خواهد بود که هواپیمای سفارشی خود را زودتر از موعد تحویل گیرد. این امر خصوصا در مورد خطوط هوایی کشورمان که به علت تحریمهای ظالمانه و طولانی مدت (قریب ۴۰ سال) از خرید هواپیمای مسافربری ‘نو’ محروم شده بودند، امتیازی مضاعف محسوب میگردد. شایان ذکر است مجموع ساعات پرواز هواپیمای ایرباس A330 تحویل داده شده به ایرانایر (که به دلیل سفارش اولیه توسط یک شرکت هواپیمایی از آمریکای لاتین، محور فضاسازی اخیر قرار گرفته بود) ۱۱ ساعت بوده است که این زمان نیز برای موارد آموزشی و پروازهای آزمایشیِ متداول و مرسوم قبل از تحویل نهایی هواپیما به ایران صورت گرفته است.