پیشکسوت: مرتضی نوریانی، پدر صنعت نوین چاپ در ایران

شیوه منحصر به فرد تجارت و فروش ماشین آلات توسط نوریانی

مرتضی نوریانی در شرایطی آغاز به کار کرد و سنگ بنای مؤسسه خود را نهاد که صنعت چاپ ایران در وضعیتی کاملاً ابتدایی بود. «پس از فراغ از تحصیل (فوق لیسانس اقتصاد از ایتالیا) برای مطالعه و اخذ تصمیم در باب نوع تجارتی که باید برگزینم، در ضمن آشنایی با یکی از روشنفکران آلمانی به هنگامی که از هر دری سخنی به میان آمد، گفت: ما در آلمان عقیده داریم کتاب از اسلحه مهم تر است زیرا کتاب رکن اصلی فرهنگ به شمار می‌رود و هر ملتی که فرهنگی غنی دارد، خود به خود به تمام اصلاحات بنیادی دست می‌یابد … . در آن زمان چاپخانه‌های موجود در ایران انگشت شمار بود … پس بی دودلی، تصمیم جزم کردم برای صنعت چاپ در ایران اساسی محکم و شالوده‌ای متقن بنا نهم». مرتضی نوریانی وام‌های بسیاری از بانکها به نفع چاپخانه‌ها، با ضمانت شخصی خود می‌گرفت «در آن زمان نه صاحبان چاپخانه‌ها سرمایه‌ای داشتند و نه وضع مالی من خوب بود و نه بانک‌های ایران اعتبار طویل‌المدت می‌دادند، پس تنها چاره این بود که از کارخانه‌های فروشنده اعتبار تحصیل و عین آن در راه صنعت چاپ مصروف شود. در اثر رعایت امانت و دقت و نظم و ترتیب و خوش‌حسابی، این اعتبار به دست آمد و روز به روز افزایش یافت و توانستم به بسیاری از چاپخانه‌ها کمک کنم و حتی برای ایجاد چاپخانه‌های جدید اعتبار بگیرم». روش نوریانی در زمینهٔ فروش ماشین آلات به چاپخانه‌ها، شیوهٔ منحصر به فردی است. «تا قبل از جنگ جهانی ۱۹۴۵-۱۹۳۹ صنایع چاپ در آلمان شرقی متمرکز بود و مؤسسه نوریانی بهترین آنها را انتخاب نمود. چون کارخانه‌ها در ایران نماینده نداشتند، مؤسسه موفق شد با استفاده از رقابت بین آنها بهترین شرایط و قیمتها را به دست آورد. پس از جنگ و خسارت زیادی که به آلمان شرقی وارد شد، صنایع چاپ در قسمت غربی آلمان رشد و پیشرفت نمود و طبعاً مؤسسه نیز با این کارخانه‌ها ارتباط برقرار کرد. بدون تردید می‌توان گفت دوران شکوفایی صنعت چاپ در ایران پس از خاتمه جنگ آغاز گردید. اولین چاپخانه خصوصی که از تسهیلات و شرایط استثنایی مؤسسه برای خرید و به کار انداختن ماشین مدرن و اتوماتیک مجهز استفاده کرد، چاپ تابان در تهران بود. (قبل از چاپ تابان، بانک ملی ایران نیز پنج دستگاه از همین ماشین ملخی را خریداری و در چاپخانه بانک به کار انداخته بود) نتیجه چشم گیری که از به کار انداختن ماشین جدید عاید چاپ تابان شد موجب گردید که تقاضای خرید از طرف تعداد زیادی از چاپخانه‌های موجود و یا در شرف تأسیس، به مؤسسه برسد ولی انجام تمام سفارش‌ها به علت ضعف مالی مقدور نبود. مؤسسه با سابقه خوبی که در اثر نظم و ترتیب و خوش‌حسابی در بانک پیدا کرده بود توانست وام‌های مهمی از بانک‌ها به نفع چاپخانه‌ها و با ضمانت شخصی خود کسب کند و ماشین‌های مدرن را با دریافت پیش پرداخت مختصر در مقابل اقساط پنج ساله به چاپخانه‌ها واگذار نماید که این اقساط، از محل کار و درآمد خود ماشین پرداخت می‌شد و چنانچه چاپخانه‌ای موفق به انجام تعهدات خود نمی‌شد، مؤسسه وام را تمدید می‌کرد؛ و به هیچ وجه چاپخانه‌ها را تحت فشار قرار نمی‌داد و در تمام مدت فعالیت مؤسسه، ماشین کسی به علت عدم پرداخت اقساط توقیف نشده است.»