اظهارات تند و مداخلهجویانه وزیر دفاع و جانشین ولیعهد عربستان سعودی مبنی بر بیهوده بودن گفتوگو با ایران، همچنان به واکنشهای داخلی و منطقهای در اینخصوص دامن زده است. تحلیلگران این سخنان محمدبنسلمان را زمینهسازی برای سفر دونالد ترامپ به ریاض میدانند.
به نقل از اقتصادنیوز ، رئیسجمهوری آمریکا قرار است اواخر ماه مه(اوایل خرداد) در اولین سفر رسمی خود به عربستان سفر کند. این سفر حاوی پیامهای مهم برای منطقه، ایران و روابط واشنگتن و ریاض است و میتواند روند همکاریهای دو کشور را از سوءتفاهمات دوران اوباما وارد یک فرآیند جدی همکاری سازد، بهخصوص که مقامات سعودی با ابراز رضایت و خوشحالی، این سفر را با هدف مقابله با ایران و داعش ارزیابی کردهاند.
در این چارچوب میتوان پیامهای سفر ترامپ به عربستان برای ایران را در موارد زیر ارزیابی کرد:
سد کردن نفوذ ایران در منطقه
تمامی فعلوانفعالات عربستان در منطقه و در سطح جهانی مرتبط با ایران، معطوف به نقش و نفوذ تهران در منطقه است. اگر تا پیش از این، توافق هستهای و برجام به ذهنیت تقابلی مقامات ریاض شکل داده بود و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از این معامله بهعمل آوردند، اما با انجام توافق و قرار گرفتن ایران در فرآیند راستیآزمایی و عمل به تعهدات، سعودیها نیز با عبور از برجام و به رسمیت شناختن غیرمستقیم آن، توجه خود را متمرکز بر نقش ایران در خاورمیانه کردند.
ناظران معتقدند که تاکید محمد بنسلمان در گفتوگوی هفته گذشته خود با شبکه «امبیسی» بر نقش و نفوذ تهران بر پایتختهای عربی نشان میدهد که سعودیها همچنان امیدوارند تا توجه مقامات واشنگتن را بر نقش در حال گسترش ایران در خاورمیانه متمرکز کنند. بهنظر میرسد مقامات سعودی تا حد زیادی در توجه دادن نگاه دولت ترامپ به ایران موفق عمل کرده و نتایج بستنشینی عادل الجبیر در راهروهای کاخ سفید و پنتاگون به بار نشسته است.
در همین خصوص در ۱۰۰ روزی که از روی کارآمدن ترامپ در آمریکا گذشته است، دیدارها و گفتوگوهای مختلفی بین مقامات دو کشور درخصوص مسائل منطقهای از جمله بحران یمن، سوریه و همچنین موضوع ایران صورت گرفته است که نشان میدهد دو کشور از ذهنیت اختلافزا در دوران اوباما عبور کردهاند و به نوعی تفاهم مجدد دست یافتهاند. تفاهمی که با یادآوری شراکت راهبردی و پرداخت دلارهای نفتی عربستان به آمریکا که پیشتر ترامپ آن را گوشزد کرده بود، صورت گرفته است.
این اقناعسازی و جلب نظر باعث شده تا رئیس جمهوریخواه آمریکا، اولین سفر رسمی خارجی خود را به عربستان و با هدف مقابله با ایران اختصاص دهد. در همین خصوص، یک مقام کاخ سفید با اشاره به سفر ترامپ به عربستان، هدف از این سفر را مقابله با ایران عنوان کرده است. این مقام کاخ سفید گفت که سفر دونالد ترامپ به فلسطین اشغالی، واتیکان و عربستان، از ریاض شروع خواهد شد و طی دیدار ترامپ با مقامات سعودی، نمایندگانی از کشورهای عربی خلیجفارس در این دیدارها شرکت خواهند کرد. زمینهسازی این سفر را پیشتر جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا در سفر به ریاض با واکنش تند علیه تهران به خوبی آماده کرده بود. متیس پس از نشست با مسوولان ارشد سعودی در اظهاراتی ادعا کرده بود در هر نقطهای از منطقه که مشکلی در آن وجود دارد، ایران آنجا است.
حسن احمدیان استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به اظهارات تند محمد بنسلمان علیه ایران و اهداف سفر ترامپ به ریاض گفت: «فکر میکنم این فعلوانفعالات دو نکته مهم در دل خود دارد: اول اینکه، عربستان بنا دارد ترامپ را به تحرک جدیتر علیه ایران با این استدلال وارد کند که اگر آمریکا ورود جدی به این موضوع نکند، احتمال جنگ در خلیجفارس وجود دارد. هدف دوم، اینکه دعواهای داخلی در عربستان و فشارهای جنگ یمن را به سمتی منحرف کند که بگوید یمن جزئی از یک رویارویی گستردهتر با ایران است و اینکه ریاض مجبور است با ایران رو در رو شود.»