۲) مدل سوئیس
سوئیس عضو انجمن تجارت آزاد اروپا است. اما در تشکیلات منطقه اقتصادی اروپا (EEA) عضویت ندارد، دسترسی کامل به بازار اتحادیه اروپا به واسطه مجموعهای از توافقهای دوجانبه، زیرپوشش داشتن بخشهایی ـ و نه تمام ـ مناطق تجاری، در قاره سبز، انجام مساعدتهای مالی به شرکا اما نه به اندازه نروژ، نداشتن اجبار برای همسویی و بکارگیری قوانین اتحادیه اروپا و در عین حال، لزوم رعایت و اجرای برخی از قوانین و مقررات این اتحادیه با هدف ایجاد قابلیت حرکت و فعالیت آزادانه برای خود در کل محدوده اتحادیه اروپا. سوئیس با اتحادیه اروپا موافقتنامه تجارت آزاد منعقدکرده و همزمان تعدادی توافقنامه رسمی دیگر نیز دراختیار دارد که دسترسی به بازار مشترک را برای بیشتر صنایع این کشور امکانپذیر کرده است. با این حال این توافقات، دسترسی کامل به این بازار مشترک را برای بخش بانکداری و سایر اجزای حوزه خدمات فراهم نمیکند گفتنی است، مجموع این دو بخش مهم حدود ۸۰درصد اقتصاد بریتانیا را تشکیل میدهند.
۳) مدل ترکیه
تسهیلات و امکانات بین ترکیه و اتحادیه اروپا به منظور مراودات تجاری: امکانات اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا، به این معنی که هیچ نوع تعرفه یا سهمیهای به محصولات صنعتی ترکیه که به کشورهای اتحادیه اروپا صادر میشود، تعلق نمیگیرد و در عین حال باید تعرفههای خروجی اتحادیه اروپا را که در قوانین اتحادیه تعیین شدهاند، روی کالاهایی که از آن سوی مرزهای اتحادیه اروپا وارد کرده، اعمال کند. ترکیه، قسمتی از ناحیه اقتصادی اروپا یا حتی از اعضای انجمن تجارت آزاد اروپا به شمار نمیرود، اما مانند ۲ کشور کوچک «آندورا» و «سنمارینو» دارای یک توافقنامه اتحاد گمرکی با اعضای اتحادیه اروپاست و این به معنی تعرفههای صفر درصدی (که شامل مالیاتها یا عوارض واردات و صادرات میشوند) برای محصولات صنعتی ترکیه است که به کشورهای اتحادیه اروپا ارسال میشود. البته این اتحاد گمرکی برای محصولات کشاورزی یا بخش خدمات اعمال نمیشود.