تمامی مسئولان و مقامات کشور سال ۹۵ را سال خوبی برای اقتصاد ایران پیشبینی کردهاند زیرا تحریمها رفع و نگاههای منفی بینالمللی نیز نسبت به ایران اصلاح شده و مقدمات آغاز روابط اقتصادی میان ایران با تمامی کشورهای جهان نیز فراهم شده است.
مهندس محمدرضا نعمتزاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از سال ۹۵ به عنوان بهاراقتصادی ایران نام برده و عنوان کرده بود که شرایط اقتصادی کشور در امسال به نتایج مطلوبی میرسد. در ظاهر هنوز چند روزی از شروع سال جدید نگذشته بخشی از این پیشبینیها به تحقق پیوسته زیرا معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که با وجود آنچه مخالفان دولت میگویند سال ۹۴ به هیچوجه سقوط تجارت خارجی نداشتهایم و با در نظر گرفتن مشکلاتی ازجمله ناامنیهای منطقهای، مسائل سیاسی، محدودیتها و تحریم وضعیت تجاری کشور مثبت بوده است. ولیالله افخمیراد، رییس سازمان توسعه تجارت دلایل کاهش حجم واردات و صادرات را تشریح کرد و گفت: با وجود تحریمها و کاهش قیمت نفت تراز تجاری کشور بعد از چند دهه مثبت شد. وی به آماری از شیب نزولی واردات و صادرات کشور اشاره و تصریح کرد: آمار واردات رسمی ۲۲ درصد و صادرات ۱۶ درصد کاهش داشته و در واقع رقم واردات ۶ درصد با صادرات فاصله دارد. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به اینکه برخی علت کاهش واردات را کاهش تولید و واردات کمتر مواد اولیه و کالاهای واسطهای سرمایهای عنوان میکنند که چندان مطلوب نیست، در گفتوگو با فارس اظهارکرد: یکی از دلایل کاهش واردات متاثر از قیمت نفت بوده که باعث شده قیمت کالاهای اساسی در جهان مانند گندم کاهش یابد، مضاف بر آنکه سعی کردهایم، واردات کالاهای اساسی را نسبت به سال گذشته آن کاهش دهیم و تا حد امکان از تولید داخل استفاده کنیم. افخمیراد درباره واردات برخی کالاها به این نکته اشاره کرد که در این زمینه نیز کاهش داشتهایم، تا حدی که واردات خودرو خارجی ۵۰درصد در سال ۹۴ کاهش یافته و این مسئله در حوزه لوازمخانگی هم صدق کرده و ممکن است برخی آن را به حساب رکود بگذارند اما درباره خودرو سیاستهای اعمالی نتیجه داده است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نظر برخی درباره کاهش مواد اولیه واحدهای صنعتی اظهار کرد: اگر چه ممکن است ثبت سفارش کاهش یافته باشد اما واردات به نسبت ثبت سفارش کاهش نیافته است. رییس سازمان توسعه تجارت در توضیح علت کاهش ۱۶ درصدی صادرات کشور نیز گفت: یکی از علتهای کاهش صادرات غیرنفتی کاهش ۵۲/۵ درصدی صادرات میعانات گازی و محصولات پتروشیمی است که همین امر در میانگین رقم صادرات تاثیر گذاشته و اگر میعانات را کم کنیم صادرات نفتی ما ۲ درصد نسبت به صادرات قبلی کاهش یافته که البته صادرات میعانات گازی به نوعی خامفروشی است و براساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب باید به سمت صادرات با ارزشافزوده برویم. افخمیراد کاهش قیمت ارز و ارزش پول برخی کشورهایی که ایران با آنها مبادله تجاری دارد را عامل دیگری در کاهش صادرات برشمرد و افزود: یکی از آنها کاهش ارزش پول روسیه است که ما سال گذشته ۱۷۰ میلیون دلار با این کشور تجارت داشتهایم و به همین دلیل باز هم با کاهش زیادی روبهرو بودهایم. مسئله دیگری که رییس سازمان توسعه تجارت درباره کاهش صادرات به آن اشاره کرد، افت قیمت نفت بود که در توان مبادلات تجاری بسیاری از کشورهای نفتی از جمله عراق تاثیر گذاشته، به طوری که اکنون عراق قادر به پرداخت هزینه خدمات فنی مهندسی پیمانکاران ایرانی در این کشور نیست و میگوید خودتان بیایید پروژه اجرا کنید و هزینهاش را ۳ سال دیگر میدهیم که این امر امکانپذیر نیست. وی کاهش حجم تجارت با عربستان را یکی دیگر از مسائلی عنوان کرد که در رقم صادرات تا حدی حتی اندک تاثیر گذاشته و ادامه داد: اگر نگاهی به کاهش شدید حجم تجارت کشورهایی مانند ترکیه، پاکستان و جمهوری آذربایجان بیندازیم، آن وقت میتوان نتیجه گرفت که کشوری مانند ایران که تازه از برخی تحریمها بیرون آمده وضعیت بسیار بهتری نسبت به بقیه دارد. رییس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه تراز تجاری کشور بعد از دههها مثبت شده، تصریح کرد: از صادرکنندگان میخواهیم که به ما کمک کرده و برنامه عملیاتی تدوین کنند تا راهکاری بیابیم و ببینیم چه میتوان کرد که صادرات ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یابد. به گفته این مقام مسئول، در بخش تجارت کشور ارائه مشوقهای غیرنقدی برای توسعه صادرات و کمک به بهبود فضای کسبو کار از جمله سیاستهای این سازمان برای ارتقای وضعیت صادراتی کشور است و در عین حال حمایت از تولید کالای رقابتپذیر با هدف صادراتی را دنبال میکنیم.
افزایش مناسبات تجاری
یک اقتصاددان نیز با تاکید بر ضرورت افزایش روابط تجاری ایران و بهبود شرایط اقتصادی کشور گفت: مزیتهای زیادی برای حضور در بازارهای جهانی داریم اما باید مناسبات تجاری خود را متوازن کنیم. مناسبات تجاری کشور باید متوازن و با حداقل وابستگی باشد. علی دینیترکمانی به رادیو اقتصاد اظهار کرد: هر تلاشی که کمک کند وابستگی یکجانبه ما به جهان خارج و همچنین فناوریهای خارجی کاهش یابد یک گام در جهت استقرار اقتصاد مقاومتی خواهد بود. وی افزود: یکی از اولویتها در این مسیر باید تخصیص بهینه منابع باشد و نباید اجازه دهیم منابع نفتی که با خام فروشی و به سختی بهدست میآید به راحتی اتلاف شود. اگر این منابع در مسیر توسعه سرمایهگذاریهای پایدار استفاده شود، بسیار پردستاورد خواهد بود. همچنین شبکه بانکی کشور باید منابع لازم را برای رونق تولید فراهم کند و سودآوری بخش تولید افزایش یابد. این اقتصاددان با بیان اینکه دولت همواره نقش برتر را در توسعه اقتصادی و سیاستگذاریها دارد، تصریح کرد: در هیچ کشوری دولت از عرصه اقتصادی حذف نمیشود بلکه نقشهای آن روز به روز بهتر شده و در ایران هم نیاز داریم دولت در تدوین سیاستهای راهبردی و برنامهریزی آیندهنگر نقش برتر را ایفا کند.