یکی از کانیهای معدنی که عمده مصرف آن برای صنعت کشاورزی بوده و گاه در صنایع نظامی برای ساخت تسلیحات از آن استفاده میشود، فسفات است.
به روایت روزنامه صمت: هماکنون در جهان روشهای مختلفی برای فرآوری این کانی وجود دارد اما به دلیل بالا بودن هزینه و مشکلات زیستمحیطی امکان تولید محصول نهایی برای دارندگان فسفات فراهم نیست. در حال حاضر ذخایر پراکندهای از فسفات در ایران وجود دارد اما به دلیل پایین بودن میزان عیار آن و نیاز به فرآوری برای رساندن به عیار قابل قبول آنچنان که باید اقدامی انجام نشده است. البته شرکتهای بزرگ و فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی اقداماتی برای تولید اسیدفسفریک از فسفات انجام دادهاند به عنوان مثال روش نوینی برای تولید محصول فسفات با عیار بالا به کار گرفته میشود که کمترین آلودگی را برای محیطزیست به همراه دارد. علاوه بر این براساس اطلاعات موجود، ایران تمایل خود را برای انتقال و استفاده از این فناوری در کشور اعلام کرده و در صورتی که این امر به نتیجه برسد شاهد تحول بزرگی در حوزه فرآوری فسفات خواهیم بود.
روشهای قدیمی فرآوری
مدیرعامل شرکت مهندسی معدن کاوه، درباره روشهایی که برای فرآوری فسفات استفاده میشود به صمت گفت: روشهای فرآوری مواد معدنی به شکل خوب، بد یا عالی هستند. برای فرآوری فسفات نیز از قدیم از روشی به نام «ترمال» «Thermal» استفاده میشده است. این در حالی است که روش ترمال هزینه بسیار بالایی دارد اما صنایع دفاعی که یکی از مصرفکنندگان این محصول است تجهیزات و منابع مالی آن را در اختیار داشته و همواره از این روش استفاده کرده است.
بهرام عالیفر در ادامه افزود: روش دیگر برای فرآوری فسفات و تولید اسیدفسفریک، استفاده از اسیدسولفوریک است اما به دلیل اینکه هزینه حمل اسیدفسفریک بالاست، مصرفکنندگان این محصول ترجیح میدهند خود، واحدهای تولید اسیدفسفریک را احداث کنند.
وی با بیان اینکه بالاترین خلوص فسفات ۸۵ درصد است در ادامه افزود: در حال حاضر در ایران خاک فسفات عیار بالایی ندارد و بعد از فرآوری این کانی، میزان قابلتوجهی باطله دپو میشود که به دلیل داشتن فلور، کنسانتره و کلر برای محیطزیست نیز خطرات بسیاری دارد.
عالیفر با بیان اینکه اسید حاصل از این مواد تجهیزات و فناوریها را از بین میبرد در ادامه گفت: برخی از کشورهای افریقایی تولیدکننده اسیدفسفریک، خاک فسفات با عیار حدود ۳۷درصد را از دیگر کشورها با قیمتهای بالا میخرند اما تمایلی به خرید خاک فسفات ایران ندارند و دلیل این امر، نبود آنالیز مناسب از خاک فسفات ایران است. از طرفی وجود عناصر مزاحم همچون کادمیوم و جیوه سبب میشود تا محصول نهایی، تجهیزات و فناوریها را از بین ببرد.
به گفته عالیفر زمانی که اسیدفسفریک از فسفات تولید میشود باطلههای بسیاری از آن باقی میماند و این درحالی است که ممکن است مواد رادیواکتیو، فسفات را همراهی کند.
وی در ادامه گفت: هماکنون یک شرکت بزرگ چینی که جزو ۵۰۰ شرکت ثروتمند جهان بوده یکی از پروژههای خود را فرآوری فسفات اختصاص داده است. به گونهای که فسفات با عیار پایین را به درجه استاندارد رسانده و حتی از باطله آن به عنوان مصالح ساختمانی استفاده میکند.