عقب‌نشینی سعودی‌ها از جنگ نفتی؟

شاید از فشارهای اقتصادی به دلیل کاهش درآمدهای نفتی بتوان به‌عنوان یکی از عوامل تغییر در رویکرد عربستان یاد کرد. شرکت‌های نفتی عربستان سعودی در حالی در ۱۸ ماه گذشته ۲۳/ ۱ میلیارد دلار استقراض کرده‌اند که علاوه بر آن در تمام هشت سال گذشته چیزی حدود ۲۳/ ۴ میلیارد دلار دیگر نیز قرض کرده بودند. کیلید راسل، تحلیلگر بازارهای کالایی خبرگزاری رویترز با اشاره به کاهش سهم عربستان در بازارهای آسیایی در ۵ ماه نخست سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل اعلام می‌کند که این کشور سیاست حفظ سهم بازار را به‌عنوان یک سیاست بلند مدت حداقل در بازار آسیا دنبال نمی‌کند و در حال چرخش در اولویت‌های سیاست‌های نفتی خود است.

عدم تلاش عربستان برای حفظ بازار نفت

از اواسط سال ۲۰۱۴ که قیمت نفت در مسیر کاهشی قرار گرفت، عربستان اعلام کرد که این کشور بر خلاف روال گذشته، سیاست افزایش قیمت نفت و تعادل در بازار آن را دنبال نخواهد کرد و به دنبال حفظ سهم بازار خود است. النعیمی که همچنان در جایگاه وزیر نفت عربستان قرار داشت بارها اظهار کرد که دلیل خارج شدن بازار نفت از تعادل و ایجاد مازاد عرضه در این بازار تولیدکنندگان آمریکایی نفت هستند و از همین رو کشورش مسوولیتی در قبال بازگرداندن تعادل به بازار ندارد. در آن زمان این رفتار عربستان برای همه بسیار تعجب‌برانگیز بود و تحلیل‌های متفاوتی درخصوص چرایی آن مطرح می‌شد اما به مرور «سیاست حفظ سهم بازار» از سوی عربستان به مساله‌ای عادی در بازار نفت تبدیل شد و از سوی همه بازیگران این بازار پذیرفته شد.

اما این کشور در چند ماهی که از سال ۲۰۱۶ گذشته است بازارهای بزرگ آسیایی را به دیگر رقبای نفتی خود واگذار کرده، این در حالی است که حدود دو‌سوم نفت این کشور به آسیا صادر می‌شود. کشورهای چین، کره جنوبی، ژاپن و هند بزرگترین خریداران نفت در آسیا هستند و سهم عربستان از بازار نفت این کشورها در ۵ ماه ابتدای سال جاری میلادی به شکل چشمگیری کاهش یافته و در مقابل ایران و عراق و همچنین روسیه به‌طور موثری در حال افزایش سهم خود در این بازار هستند.

راسل بر این باور است که هرچند این کاهش سهم بازار اختیاری و داوطلبانه از سوی عربستان رخ نداده، اما به نظر می‌رسد این کشور در مقابل از دست دادن سهم بازار هیچ مقاومتی نکرده است. در این خصوص می‌توان به قیمت‌گذاری نفت سبک عرب (یکی از نفت‌های شاخص عربستان) در بازارهای آسیایی اشاره کرد. سعودی‌ها در چهار ماه اخیر بهای رسمی نفت(OSP) سبک خود را در بازار آسیا افزایش داده‌اند. OSP عربستان در ماه جولای ۶۰ سنت بالاتر از شاخص عمان-دبی است در حالی که در ماه قبل OSP این کشور ۲۵ سنت بالاتر از بهای نفت شاخص عمان-دبی بوده است. به تازگی این کشور اعلام کرد که بهای نفت سبک خود را برای تحویل در ماه آگوست ۴۰ سنت نسبت به جولای کاهش داده و با این حال قیمت آن همچنان ۲۰ سنت بالاتر از شاخص نفت دبی-عمان است. بالا بودن بهای نفت سبک شاخص عربستان نسبت به شاخص عمان-دبی در چند ماه اخیر را در کنار این موضوع قرار دهید که در ماه مارس سال جاری این نوع نفت یک دلار ارزانتر از شاخص عمان-دبی به فروش رسیده است.

راسل بر این باور است که این تغییر در رویکرد آرامکو(شرکت نفت دولتی عربستان) و OSP‌هایی که در نظر می‌گیرد نشان می‌دهد که عربستان به آرامی در حال بازگشت به نقش سنتی خود یعنی تولیدکننده تعادلی بازار(swing producer) است. در واقع این احتمال می‌رود که عربستان از سیاستی که به هر قیمت سهم بازار خود را نگه دارد مقداری عقب نشینی کرده است.