زیان 3میلیارد دلاری آب از ضایعات

روش‌ها و الگوهای تولید مواد غذایی و همچنین زیرساخت‌های داخلی هر کشور از جمله مواردی هستند که روی ضایعات غذایی اثر می‌گذارند. واقعیت امر این است که سطح توسعه و بلوغ سیستم اقتصادی کشورها هر اندازه که باشد، همه آنها باید تلاش کنند ضایعات غذایی را به حداقل برسانند و آن را در پایین‌ترین سطح ممکن نگه دارند. یکی دیگر از دلایل این موضوع به درآمد کشاورزان مربوط می‌شود. واضح است که ضایعات تاثیری مستقیم و منفی روی درآمد کشاورزان می‌گذارند. با توجه به حجم زیاد ضایعات محصولات کشاورزی و غذا در جهان، سرمایه‌گذاری سودآور در جهت کاهش این ضایعات می‌تواند راهی در جهت کاهش هزینه‌های تولید غذا باشد.

این در شرایطی است که تا به حال در ایران هیچ نهادی به مطالعه دقیق و جامع مقدار ضایعات و تلفات آب ناشی از آن نپرداخته بود اما مواجهه ایران با بحران آب از یک‌سو و اهمیت تولیدات کشاورزی به لحاظ تامین امنیت غذایی در کشور از طرف دیگر، باعث شده مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران به این مساله به‌صورت جزئی بپردازد. پیش از این در سطح جهان، سازمان خواربار و غذای ملل متحد (فائو) در سال ۲۰۱۱ گزارشی در این زمینه ارائه کرده بود. فائو در گزارش خود به کمک انستیتوی بین‌المللی زیست‌فناوری و غذای سوئد، روی ایجاد ضایعات و دورریز غذا در کشورهای پردرآمد و با درآمد متوسط و همچنین در کشورهای کم‌درآمد پرداخته است.

غذای دورریز کشورهای صنعتی

اگرچه یافته‌های گزارش فائو در سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد میزان ضایعات غذا در کشورهای صنعتی مثل کشورهای در حال توسعه بالا است، اما تفاوتی بین این دو وجود دارد. در کشورهای «در حال توسعه» بیش از ۴۰درصد از این ضایعات در مراحل پس از برداشت محصول تا فرآوری آن ایجاد می‌شود. اما درکشورهای «صنعتی» بیش از ۴۰درصد غذا در خرده‌فروشی‌ها و در دست مصرف‌کننده نهایی دور ریخته می‌شود. بر اساس مطالعات فائو، دورریز غذا به دست مصرف‌کننده در کشورهای صنعتی معادل ۲۲۲میلیون تن است که این حجم از غذای دور ریخته شده تقریبا به اندازه کل غذای تولید شده در کشورهای جنوب صحرای آفریقاست (۲۳۰میلیون تن) است.

از سوی دیگر مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، ۱۷محصول مهم و عمده زراعی و ۶محصول عمده باغی که بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده‌اند، انتخاب و مورد بررسی قرار داده‌است. برای مثال گندم جزو محصولات زراعی مورد بررسی بوده ‌است که طبق این مطالعه، ۷درصد از آن در زمان برداشت و ۸درصد از آن در زمان حمل‌ونقل و نگهداری به ضایعات تبدیل می‌شود. به این ترتیب گندم به‌عنوان یک محصول زراعی ۱۵درصد از حجم خود را از دست می‌دهد و به ضایعات تبدیل می‌شود. مرکبات نیز از محصولات باغی مورد مطالعه در این تحقیق بوده است. بر اساس این گزارش، ۲درصد از این محصولات باغی در زمان برداشت و ۱۴درصد از آن در زمان حمل‌ونقل و نگهداری به ضایعات تبدیل می‌شود. نتایج نهایی پژوهش نشان می‌دهد ۷۵۷۴ هزارتن معادل ۱/ ۱۱درصد از کل تولیدات زراعی و ۲۲۶۷هزارتن معادل ۵/ ۱۴درصد از کل تولیدات باغی به ضایعات تبدیل می‌شوند. به این ترتیب به‌طور متوسط ضایعات کل محصولات باغی و زراعی ۹۸۴۱هزار تن معادل ۸/ ۱۱درصد از کل تولیدات است.