خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
: سیمان به عنوان یکی از صنایع پایه، نقشی اساسی در تامین زیرساخت‌های اقتصادی کشور ایفا می‌کند به‌طوری که بین فرآیند رشد اقتصادی و سرانه مصرف سیمان در هر کشور، همبستگی بالایی وجود دارد.
این کالا به عنوان یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان نیازهای اساسی فعالیت‌های سازه‌ای است. به‌طوری که از یک‌سو در بخش ساختمان جزو مصالح اصلی به شمار می‌رود و از سوی دیگر در اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی، راه‌سازی، سدسازی، کانال‌کشی و رویه‌های بتونی (به‌جای آسفالت) نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. از این نظر، نرخ سیمان به‌طور مستقیم در نرخ تمام‌شده بسیاری از طرح‌ها اثرگذار است؛ تغییرات و نوسانات این صنعت اعم از تغییرات تولید، مصرف و قیمت، بلافاصله بر صنایع مرتبط با آن منعکس خواهد شد. این صنعت در کشور ما همواره در حال توسعه بوده، به‌طوری که براساس برنامه راهبردی منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۴، صنعت سیمان به عنوان یکی از ۷ صنعت استراتژیکی کشور معرفی شد که بیشترین نقش را در شاخص‌هایی ازجمله سهم ارزش‌افزوده، اشتغالزایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تأمین (به عنوان مواد اولیه یا کالاهای نهایی) و سطح دانش و فناوری دارد که در روند توسعه صنعتی به آنها تکیه می‌شود. در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت، «ظرفیت فعلی تولید سیمان ۸۰ میلیون تن اعلام شده که برای افق ۱۴۰۴ این ظرفیت حدود ۱۲۰ میلیون تن هدف‌گذاری شده است.» ایران در سال‌های اخیر در زمره بزرگترین تولیدکنندگان سیمان بوده اما افت تولید ناشی از کاهش تقاضا موجب واگذاری این عرصه به رقبا شد و اکنون بین هفت تولیدکننده نخست دنیا جای دارد.براین اساس سروین آقاجانی، پژوهشگر موسسه اقتصاد ایرانیان با بررسی چشم‌انداز این صنعت در سال ۹۶ فرصت‌های پیش روی صنعت سیمان را شرح می‌دهد.
پیشنهاد سرمایه‌گذاری مشترک
یکی از عمده مقاصد صادراتی سیمان، کشور عراق است که بیش از ۵۰ درصد حجم صادرات را به خود اختصاص داده، به طوری که ایران تا پیش از این ۶۰ درصد از نیاز این کشور به سیمان را برآورده می‌کرد. در ۱۱ ماه امسال، سهم سیمان ایران در بازار عراق به ۴۳ درصد و سهم کلینکر به ۳۴ درصد رسید. این در حالی است که در سال گذشته سیمان ایران سهم ۵۶ درصدی را در بازار سیمان عراق دارا بود. درحال‌حاضر با وضع مقررات ضددامپینگ، افزایش تعرفه واردات سیمان به عراق، راه‌اندازی کارخانه‌های سیمان، ناامنی سیاسی و تأثیر آن بر توقف پروژه‌های عمرانی همچنین کاهش بودجه دولت در نتیجه کمبود نقدینگی از عواملی بوده که صادرات سیمان ایران به این کشور همسایه را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان به تازگی فرانسوی‌ها برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های تولید سیمان در عراق دست به کار شده‌اند بنابراین ایران نیز برای توسعه روابط با عراق چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری مشترک ندارد.
موانع صادرات سیمان به افغانستان
از دیگر مقاصد صادراتی سیمان ایران کشور افغانستان است. اگرچه ایران با افغانستان هزار کیلومتر مرز مشترک دارد اما ارتباطات جاده‌ای چندان مناسبی با این کشور وجود ندارد و بیشتر جاده‌ها خاکی هستند که این امر، یکی از مشکلات تجارت با این کشور است. از طرفی به دلیل ناامنی در افغانستان، سرمایه‌گذاران ایرانی تمایلی به سرمایه‌گذاری در این کشور ندارند. از سوی دیگر به دلیل قاچاق مواد مخدر هیچ کامیون حمل باری از افغانستان اجازه ورود به کشور را ندارد و کامیون‌ها باید بار خود را قبل از مرز تخلیه و پس از آن به وسیله کامیون ایرانی از مرز عبور کنند. در مقابل هم، افغان‌ها از ورود کامیون‌های حمل بار ایرانی به کشورشان ممانعت می‌کنند که این موضوع منجر به‌کندی تجارت بین دو کشور شده است. از آنجا که نرخ تمام شده کالا در چین بسیار پایین است بنابراین تاجران چینی به رقیبان جدی برای ایرانی‌ها در تجارت با افغانستان تبدیل شده‌اند.
کاهش تقاضای داخلی، ناشی از رکود مسکن
از دیگر مواردی است که می‌توان آن را عاملی موثر بر کاهش تقاضای سیمان دانست، رکود در صنعت ساخت‌وساز، کاهش فعالیت‌های عمرانی و کاهش سرمایه‌گذاری است که سیمان را با رکود شدیدتری روبه‌رو می‌کند. خواب بازار مسکن نه تنها صنعت سیمان، بلکه سایر صنایع ساختمانی ازجمله کاشی، فولاد و… را نیز درگیر کرده است. شکل زیر به خوبی اثر دوران رونق بازار مسکن بر شاخص صنعت سیمان را نشان می‌دهد.
