امیر مهرزاد – گروه صنعت: در بند ۱۱ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی برخی وظایف مناطق آزاد تجاری– صنعتی مشخص شده اما کارشناسان در این زمینه معتقدند که مناطق آزاد کشور تا حدی از این خطوط عدول کردهاند.
در سالهای گذشته مناطق آزاد اینگونه معرفی شدند که گویا این مناطق دروازه واردات و صادرات است اما در واقع این مناطق که در ایران بیش از ۲دهه سابقه تاسیس دارند با هدف توسعه پایدار صنعتی به وجود آمدهاند. مناطق آزاد به نوعی باید نمونه آزمایشی توسعه پایدار در کشور باشند. در صورتی که طرحهای توسعه پایدار صنعتی در این مناطق موفقیتآمیز بود آنگاه این طرحها در مقیاس کشور اجرا میشود. با احتساب این تعریف میتوان مدعی شد که مناطق آزاد یکی از مهمترین زیرساختهای توسعه پایدار صنعتی هستند اما این موضوع در حالی است که اکنون در مناطق آزاد آنچه بیشتر به چشم میآید، واردات و تجارت در این مناطق است. در ادامه صمت به تاثیر این مناطق در توسعه پایدار صنعتی پرداخته است. سید سجاد فرهادی، کارشناس صنایع در مناطق آزاد درباره وضعیت این مناطق و اهداف تشکیل آنها به صمت توضیح داد: در بند ۱۱ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغشده وظایف مناطق آزاد مشخص شده و در اینباره آمده که مناطق آزاد باید پلی برای انتقال فناوریها، توسعه صنعتی و ارتباط با دنیای جدید باشد. متاسفانه اکنون این اتفاق در مناطق آزاد نمیافتد و در این زمینه با مشکلاتی روبهرو هستیم. وی گفت: اکنون بیش از ۲دهه از عمر مناطق آزاد در کشور میگذرد و آنچه امروزه در مناطق آزاد دیده میشود انحراف از مسیر بوده که دلیل اصلی ایجاد مناطق آزاد است. این کارشناس با اشاره به اینکه قرار بود فناوری روز دنیا به این مناطق وارد شود، گفت: این تصمیمگیریها به دلیل این بود که در مناطق آزاد معافیتهای گمرکی و صادراتی وجود دارد و به این دلیل میتوان در این مناطق مسیر توسعه را راحتتر و سریعتر طی کرد.
علاوه بر این، یکی دیگر از موضوعاتی که در این تصمیم نقش داشت، این بود که مناطق آزاد به عنوان نمونه آزمایشی توسعه در نظر گرفته شوند. فرهادی افزود: در خارج از مناطق آزاد انجام برخی امور نیاز به مجوزهای زیادی دارد و مناطق آزاد با این هدف که قوانین کمتری در آنها وجود داشته باشد، تعریف شدند تا توسعه در آنها راحتتر باشد اما اتفاقی که اکنون در این مناطق افتاده، خلاف این است. این کارشناس صنعتی در مناطق آزاد با اشاره به اینکه قرار بود مناطق آزاد سکوی صادراتی برای کالاهای تولید داخل باشد، توضیح داد: متاسفانه نهتنها به این هدف دست پیدا نکردیم بلکه اکنون مناطق آزاد دالان واردات کالاها و خودروهای لوکس شدهاند. فرهادی مهمترین مشکل مناطق آزاد را در نبود آمایش سرزمین دانست و در اینباره گفت: نبود آمایش سرزمین و راهبرد و سندهای بالادستی ازجمله مشکلاتی است که گریبان مناطق آزاد را گرفته است. در این زمینه کارشناسان زیادی تذکر دادند که باید برای هر ۷ منطقه آزاد در کشور سند آمایش سرزمین تهیه شود اما متاسفانه اینکار انجام نشد. وی با اشاره به اینکه برای مناطق آزاد باید اسناد توسعهای تهیه شود، افزود: موضوعی که در برنامه توسعهای وجود دارد این است که جایگاه صنعت در ۷منطقه آزاد باید دیده و مشخص شود که قرار است صنعت در این مناطق چه کاری انجام دهد و چطور پیش برود. این کارشناس صنعتی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی گفت: وضعیت نسبی مناطق آزاد این است که سازمانهای منطقه آزاد با فروش زمینهای این منطقه و عوارض گمرکی درآمد کسب کرده و از این محل مخارج خود را تامین میکنند.