قیمت ارز که مدتی بود بر مدار صعود حرکت میکرد و هر روز رکورد جدیدی را به نام خود به ثبت میرساند، چند روزی است روند کاهشی به خود گرفته و آنطور که مشخص است با نزدیک شدن به اجرای برجام، روی خوش خود را به این رویداد مهم نشان داده است.
بیشک، فضای روانی ناشی از اجرای برجام و تاثیری که بر بازار ارز خواهد گذاشت، غیرقابل انکار است و بهطور حتم این بازار در انتظار شوک قیمتی است که در راه خواهد بود، اما اینکه این روند تا چه مدت تداوم داشته باشد، سوالی است که کارشناسان و صاحبنظران حوزه اقتصادی در گفتوگو با صمت به آن پاسخ میدهند. بهزعم کارشناسان این حوزه، در روزهای آینده، با اجراییشدن برجام، بازار ارز در واکنش به این رویداد، شاهد افت قیمتها خواهد بود، اما اینکه این روند تداوم یابد و مسیر گرانی ارز به سمت ارزانی و یا ثبات حرکت کند نیازمند برخی اقدامات و اعمال سیاستهاست که باید از سوی مسئولان اقتصادی کشور مورد توجه قرار گیرد.
نوسان نرخ ارز مقطعی است
کورش پرویزیان، رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران در این رابطه با تاکید بر این موضوع که نوسان نرخ ارز مقطعی است و انتظار میرود پس از اجرای برجام به ثبات برسد، گفت: انتظار میرود بعد از اجرای برجام، نرخ ارز با سیاستهایی که در نظر گرفته میشود با نوسان مواجه نشود. به گفته او برخی از نوسانهایی که برای بازار ارز پیش آمده موضعی و مقطعی است و به نظر میرسد نرخ ارز به دامنه باثباتی برسد. پرویزیان مسائل و تنشهای اخیر در منطقه را در بالا رفتن نرخ ارز تاثیرگذار دانست و تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم برخی عوامل که در نوسان نرخ ارز اثرگذار بوده پیش از این در بازار وجود داشته است مانند واسطهگریها که نقش زیادی در این زمینه دارند. رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد: دولت نرخ ارز را در لایحه بودجه ۲۹۹۷ تومان در نظر گرفته است؛ به طور طبیعی همواره بین نرخ ارز در بودجه و نرخ ارز در بازار آزاد فاصلهای وجود داشته اما این فاصله به قدری نخواهد بود که باعث هیجان شود و مردم به سمت خرید و فروش ارز بروند.
تداوم مشروط کاهش نرخ ارز
غلامحسین دوانی، از کارشناسان ارشد اقتصادی نیز در همین ارتباط در گفتوگو با صمت با بیان اینکه با اجرای برجام شاهد کاهش نرخ ارز تا ۱۵۰ تومان در کوتاهمدت خواهیم بود، گفت: برای تداوم این روند کاهشی، اقتصاد کشور نیازمند اعمال برخی سیاستها و اقدامات است. او گفت: در حال حاضر با کاهش قیمت نفت درآمدهای ارزی به شدت کاهش یافته و از سوی دیگر برنامهریزی برای هزینهکرد منابع ارزی بلوکهشده از قبل انجام شده، از این رو ممکن است با توجه این شرایط کاهش قیمت ارز بعد از اجرای برجام چندان ادامه پیدا نکند که در این زمینه لازم است درآمدهای ارزی از روشهای مختلف افزایش یافته و وضعیت کسب و کار بهبود یابد. دوانی با بیان اینکه اگر به دنبال تثبیت و یا کاهش نرخ ارز هستیم، لازم است اقتصاد کشور توانمند شود، افزود: نرخ ارز تابعی از توانمندیهای اقتصادی کشور است، بنابراین هرچه ظرفیت اقتصادی کشور افزایش یابد و منابع داخلی از بابت تولیدات کشور رشد کند، به طور حتم نیاز به ارز کمتر خواهد شد و قیمت آن دیگر دچار افزایش شدید نخواهد شد. به گفته دوانی، کشور ما از لحاظ موقعیت جغرافیایی در شرایطی قرار دارد که اگر تولید داخل را افزایش و کیفیت کالا را ارتقا دهیم، میتوانیم بخشی زیادی از درآمدهای ارزی کشور را از بابت صادرات کالای غیرنفتی افزایش دهیم و این به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و از سویی زمینه کاهش نرخ ارز در بلندمدت را فراهم خواهد کرد. این کارشناس اقتصادی، همچنین بر این موضوع تاکید کرد که باید اختصاص نهادهای بینیاز از ارز را قطع کرد و خواستههای غیرمنطقی آنان برای دریافت ارز را تا حد زیادی کاهش داد که در چنین شرایطی محدودیت منابع ارز کم خواهد شد و نرخها دیگر همچون نرخهای امروزی، رشد نخواهند کرد. به گفته او واقعیت این است که نیاز ارز کشور بالاست و این درحالی است که منابع ارزی کم است، از اینرو با مدیریت منابع است که میتوان این وضعیت را به تعادل رساند و قیمت ارز را کاهش داد که امیدواریم در فرصت پیشآمده در دوره پسابرجام، با اعمال سیاستهای درست این شرایط در بازار ارز حاکم شود.
شوک کاهش قیمت ارز در راه است
حیدر مستخدمین حسینی از صاحبنظران حوزه اقتصادی و بازارهای مالی نیز در این رابطه با تاکید بر اینکه مشکلات بخش اقتصاد ما در شرایط کنونی به گونهای است که نمیتوان انتظار داشت با اجرای برجام، همه این مشکلات یک شبه مرتفع شود گفت: انتظاری که وجود دارد این است که برجام میتواند عاملی شود برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور در بلندمدت و تاثیر مطلوب این روند در حوزههای مختلف ازجمله بازار ارز. وی همچنین افزود: با اجرای برجام میتوانیم منتظر یک شوک قیمتی در بازار ارز باشیم، به این صورت که قیمت ارز تا حدی کاهش یابد، اما به نظر میرسد برای ادامه این روند کاهشی، تضمینی وجود نخواهد داشت و تداوم آن منوط به این است که برخی سیاستها و اقدامات در این حوزه انجام شود. مستخدمین همچنین در این رابطه گفت: در حال حاضر نیاز کشور ما به ارز، به دلیل اعمال تحریمها در بخشهای اقتصادی، کمشدن سرمایهگذاریها در بخشهای مختلف و افزایش انتظارها برای اشتغال، بازسازی صنایع، اتمام پروژههای نیمهتمام و مواردی ازاین دست، به شدت افزایش یافته و این درحالی است که قیمت نفتروند نزولی به خود گرفته و هرچه تولید نفت را افزایش دهیم، نمیتوانیم نیازهای ارزی کشور را از این طریق پاسخگو باشیم.
وی همچنین تاکید کرد: دولت و بانک مرکزی باید از راهها و شیوههای دیگری اقدام به افزایش درآمدهای ارزی کنند و در عین حال، با گفتن واقعیتها، تلاش کنند انتظارهای مردم را بالا نبرند تا در یک بازه زمانی مناسب در دوره پسابرجام، شرایط اقتصادی کشور را به سمت بهبود حرکت دهند. وی در ادامه افزود: تحریمها در سالهای گذشته، باعث تنگناهای زیادی برای اقتصاد کشور شده، بنابراین با اجرای برجام، اگر بتوانیم از این فرصت پیش آمده استفاده کرده و از ظرفیتهای کشور بهره کافی ببریم و در عین حال از هنر، فکر و اندیشه در زمینههای مختلف کمک بگیریم، میتوان امیدوار بود که به نتایج مطلوبی در این زمینه دست یابیم و درنهایت باعث ثبات قیمتها در بازارها ازجمله بازار ارز شویم.
عقبنشینی دلار
همچنین پرویز عقیلیکرمانی، مدیرعامل بانک خاورمیانه و از صاحبنظران حوزه بانکی در رابطه با وضعیت بازار ارز در دوره پسابرجام معتقد است در پی آزادسازی منابع بلوکهشده ایران با اجرای برجام، ارزش دلار به محدوده کانال ۳۵۰۰ تومان خواهد رسید. وی با بیان اینکه با اجرای برجام، منابع مناسبی در اختیار بانک مرکزی قرار خواهد گرفت که این وجوه میتواند میزان عرضه و تقاضای ارز را سرو سامان دهد و در بازار ارز ثبات ایجاد کند، افزود: با آزادسازی منابع آزادشده پس از برجام، بانک مرکزی میتواند در صورتیکه صلاح میداند یکسانسازی نرخ ارز را در آینده اجرایی کند ولی به هرصورت ارزش دلار بنابر اصول نباید خارج از محدوده ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تومان باشد. او با بیان اینکه افزایش نرخ ارز به ۳۷۰۰ تومان به احتمال در پی تنشهای منطقهای بوده است، گفت: ورود ارزش دلار به کانال ۳۷۰۰ تومان آنچنان با پشتوانههای اقتصادی همراه نبوده و شاهدیم از چند روز گذشته روند کاهشی نرخ ارز آغاز شده و با اجرای برجام ارزش دلار به محدوده ۳۵۰۰ تومان خواهد رسید.